Josephine was zwanger op haar veertiende

Het is moeilijk voor te stellen dat Josephine (16) uit Zambia al moeder is. Amper 1.50 meter lang, tenger en gekleed in haar zwart-witte schooluniform zou je haar niet ouder dan twaalf schatten. “Ik ben altijd al klein voor mijn leeftijd geweest”, beaamt Josephine, die ondanks haar lengte opvallend zelfverzekerd overkomt.

Op haar veertiende leerde Josephine in het dorp een jongen kennen; Mozes, eveneens veertien jaar. “We vonden elkaar leuk en experimenteerden met seks. Ik had geen idee dat je daar al op zo’n jonge leeftijd zwanger van kon raken. Mijn ouders hadden daar nooit iets over verteld.”

Niet praten over seks

“Veel ouders in de boerengemeenschappen van Zambia zijn arm en nooit naar school geweest”, vertelt Beatrice, medewerker van Plan Zambia. “Het is voor hen een taboe om over seks te praten. Jonge meisjes weten hierdoor vaak weinig over de risico’s van seks, hun rechten en hoe ze hiervoor op moeten komen.”

Josephine merkte dat ze niet meer ongesteld werd en voelde zich misselijk en zwak. Haar oma trok de conclusie dat ze zwanger was, maar Josephine kon dit niet geloven. “Ik was pas veertien. Hoe kon ik nou zwanger zijn?”

Miskraam opwekken

“Ik was jaloers op mijn vriendinnen die gewoon naar school gingen terwijl ik me ziek en misselijk voelde. Mijn ouders waren erg teleurgesteld en mensen in de buurt begonnen over me te roddelen en nare dingen te roepen. Dat ik veel te klein was en nooit een bevalling zou overleven. Dit maakte me zo bang.”

Even overwoog de tiener om met traditionele kruiden een miskraam op te wekken, maar Mozes verbood haar om de zwangerschap te beëindigen. “Hij dreigde me zelfs bij de politie aan te geven als ik het wel zou doen.”

Met weeën op de fiets

Haar zwangerschap verliep voorspoedig. Toen de weeën eenmaal begonnen, moest Josephine bij Mozes achterop de fiets naar het ziekenhuis. “Niemand in het dorp heeft een auto dus we hadden geen andere keuze.” Onderweg verging Josephine van de pijn en ze was doodsbang dat ze de bevalling niet zou overleven.

Gelukkig trof ze in het ziekenhuis een lieve verpleegster, die haar goed bijstond tijdens de 21 uur durende bevalling. “De weeën waren waanzinnig pijnlijk en zwaar en ik scheurde op meerdere plekken in”, vertelt Josephine beschaamd. “Ik was zo blij toen mijn dochter Prudence er was. We hadden het allebei overleefd.”

Geen jeugd meer

Josephine’s leven als tienermoeder is een flinke uitdaging. “We worstelen iedere dag om voldoende geld bij elkaar te krijgen voor melk, zeep en kleding voor de baby. Mozes bezoekt ons af en toe, maar ook hij is pas zestien. Hij gaat nog naar school en kan ook maar weinig bijdragen. Als ik nu de tijd kon terugdraaien dan was ik destijds nooit met Mozes naar bed gegaan. Het moederschap brengt zo veel verantwoordelijkheden met zich mee. Mijn jeugd was in één klap over.”

Weer naar school

Zes maanden na de bevalling keerde Josephine terug naar school, terwijl haar moeder overdag voor de baby zorgt. Voor en na school geeft Josephine borstvoeding aan de baby. Als er geen geld voor kunstvoeding is, moet ze thuis blijven van school om de inmiddels acht maanden oude Prudence ook overdag borstvoeding te geven.

Verpleegster worden

Hoewel Josephine haar dochtertje erg mist tijdens de lessen, is ze vastberaden om haar school af te maken en zelfs door te studeren. Ze stapt iedere dag om vijf uur ’s morgens op de fiets om naar school te gaan en doet extra haar best. “Ik wil dolgraag verpleegster worden”, vertelt Josephine met een dromerige glimlach. “Ik vind hun uniform heel mooi en hoop meisjes later net zo goed te kunnen helpen als die verpleegster tijdens mijn bevalling deed.”

Plan in de strijd tegen tienerzwangerschappen

Wereldwijd raken elk jaar 2 miljoen meisjes zwanger voordat ze 15 zijn. Veel meisjes die jong zwanger worden, moeten noodgedwongen stoppen met school en hebben weinig kans op een betaalde baan. Plan Nederland wil tienerzwangerschappen voorkomen en informeert meisjes over geboorteplanning met trainingen en voorlichtingscampagnes. Zo kunnen meisjes goed onderbouwde beslissingen nemen over hun lichaam en hun toekomst. Meisjes moeten zelf kunnen bepalen wanneer en met wie ze kinderen krijgen. Plan roept overheden ook op om seksuele voorlichting en voorbehoedsmiddelen makkelijk toegankelijk te maken voor meisjes.