“Dit kind was een fout”

Iris (14) uit Zambia wou dat ze nooit zwanger was geraakt. “En een abortus was geen optie. Ik ken meisjes die dit hebben geprobeerd door een stok naar binnen te steken. Zij zijn doodgebloed. En een meisje van school die met traditionele kruiden een miskraam had opgewekt, werd daarna erg ziek en moest naar het ziekenhuis. Vervolgens werd ze door de politie gearresteerd, want in Zambia is abortus verboden.”

Iris kent de 20-jarige Mozes, de vader van haar kindje, al van jongs af aan. “We zaten bij elkaar in de eerste klas en werden vrienden”, begint Iris haar verhaal. “Vanaf de vijfde klas begonnen we elkaar leuk te vinden, maar hij wilde ook echt meer. Ik niet maar hij bleef aandringen en ik durfde niet tegen te stribbelen.”

Bevelen opvolgen

Door de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in Zambia wordt van meisjes vaak verwacht dat ze bevelen van mannen en jongens klakkeloos opvolgen. “Bovendien kennen meisjes dikwijls hun rechten niet”, vertelt Beatrice Banda Muunza, community development facilitator van Plan Zambia. “Laat staan dat ze weten hoe ze voor zichzelf op moeten komen”

Zo jong al zwanger?

“Langzamerhand begon ik het spannend en lekker te vinden en kon ik er van genieten”, fluistert ze. “Ik had alleen nooit gedacht dat je ook zo jong al zwanger kon raken.” Muuza herkent dit. “Veel meisjes weten niet veel over seks en de risico’s om zwanger te worden of soa’s op te lopen. Hun ouders zijn dikwijls niet opgeleid en het is vaak een taboe om met kinderen over seks te praten. Ook op school ontbreekt het aan seksuele voorlichting.”

Zwak en misselijk

Een paar maanden later werd Iris niet meer ongesteld. Ze voelde zich zwak en misselijk. “Ik huilde nachtenlang toen ik besefte dat ik zwanger was. Hoe kon ik als jong meisje in hemelsnaam moeder gaan worden en zelf voor een kind zorgen? Ik was ook zo bang voor de reactie van mijn ouders.” De tiener durfde het alleen haar beste vriendin op school te vertellen. Die vertelde het vervolgens aan haar oudste zus en die zei het tegen Iris’ moeder.”

Direct van school

Haar ouders waren woedend. Ze haalden het meisje direct van school en eisten hetzelfde van Mozes. Hij woont nu bij hen om op het land te werken, aangezien Iris dat voorlopig niet kan doen. “Ik was veel liever nog langer naar school gegaan. Nadat ik de eerste maanden erg misselijk en moe was, begon ik me na een tijdje juist weer beter te voelen.” Iris miste haar vriendinnen en voelde zich alleen.

Mijn jeugd voorbij

De bevalling was erg zwaar. “Omdat ik zo jong ben, moest ik in het ziekenhuis bevallen. Ik lag aan een infuus en scheurde heel erg in. Ik was bang dat ik het niet zou overleven.” Toen ze haar zoontje Comfort voor het eerst in haar armen hield, kon ze nauwelijks geloven dat het haar kind was. “Ik voelde me blij en tegelijkertijd verdrietig. Mijn jeugd was vanaf dat moment voorbij.”

Trouwen

Comfort is inmiddels twee maanden en wordt vooral verzorgd door zijn oma. Iris zou het liefst weer zo snel mogelijk terug naar school gaan. Ze twijfelt echter of haar ouders dat toestaan. Ze vermoedt dat haar vader en moeder zelfs al afspraken hebben gemaakt met de ouders van Mozes om hen zo snel mogelijk te laten trouwen. Volgens de schooldirecteur is het huwelijk in het geheim zelfs allang gesloten door beide families, maar ontkennen ze dit omdat het tegenwoordig verboden is om een meisje op zo’n jonge leeftijd al te laten trouwen.

Zoveel spijt

Over een paar maanden wil Iris aan de prikpil, want meer kinderen wil ze voorlopig absoluut niet. “In mijn hart heb ik zo’n spijt”, zegt ze zachtjes. “Zoveel dingen kan ik niet meer doen. Ik hield van voetballen en zingen met vriendinnen bij de traditionele dansen in het dorp. Maar door de baby kan ik het huis niet meer uit, want elke paar uur moet ik borstvoeding geven.”

Plan strijdt tegen tienerzwangerschappen

Elk jaar bevallen 2 miljoen meisjes jonger dan 15 jaar. Veel meisjes die jong zwanger worden, moeten noodgedwongen stoppen met school en hebben weinig kans op een betaalde baan. Plan wil tienerzwangerschappen voorkomen en informeert meisjes met trainingen en voorlichtingscampagnes over geboorteplanning. Zo kunnen meisjes goed onderbouwde beslissingen nemen over hun lichaam en hun toekomst. Meisjes moeten zelf kunnen bepalen wanneer en met wie ze kinderen krijgen. Plan roept overheden ook op om seksuele voorlichting en voorbehoedsmiddelen makkelijk toegankelijk te maken voor meisjes.