Elita heeft geen geld voor babymelk

Elita (18) uit Zambia woont al sinds haar zesde bij haar opa en oma. “Mijn ouders hadden geen geld om voor me te zorgen. Ook kon ik mijn grootouders zo helpen met het huishouden.” Elita’s grootouders sturen het meisje pas vanaf haar tiende naar school. “Ik was veruit de oudste in de klas”, vertelt Elita die hierdoor soms werd gepest.

Op haar zestiende ontmoette ze Peter, die even oud is en niet meer naar school gaat. Zijn moeder kan het schoolgeld niet betalen. Stiekem spreken Elita en hij met elkaar af. “Ik vond hem leuk en hij beloofde met me te trouwen.” De tieners hebben seks en een paar maanden later wordt Elita niet meer ongesteld. “Ik was verbijsterd. Ik had geen idee dat je op zo’n jonge leeftijd al zwanger kon worden. Ik was nog maar een kind.”

Ongehoorzaam meisjes

“Ik voelde me verschrikkelijk. Mensen in de buurt lachten me uit en zeiden dat ik een ongehoorzaam meisje was. Mijn ouders waren woedend en ik was doodsbang dat ik de bevalling niet zou overleven.” Enkele maanden later bevalt Elita in het plaatselijke ziekenhuis via een natuurlijke bevalling van zoontje Lanchael.

Geen contact met de vader

“Ik wilde met Peter trouwen en samen voor ons kindje zorgen.” Haar grootouders staken hier echter een stokje voor en verboden zelfs elk contact met de jongen. Vijf maanden na de bevalling stuurden ze de jonge moeder terug naar school. “Het combineren van borstvoeding en school is heel zwaar”, vertelt Elita. “‘s Morgens in de pauze ren ik snel naar huis om Lanchael de borst te geven. Vaak ben ik daarna te laat weer in de les. Als Lanchael tussendoor ook dorst heeft en hard huilt, dan geven mijn grootouders hem thee of verse melk. Geld voor poedermelk hebben we namelijk niet.”

Eenzaam

Elita voelt zich vaak erg eenzaam. Haar ouders ziet ze één keer per maand en als Peter kleding of geld voor de baby komt brengen, moet hij dit bij kennissen van Elita’s grootouders afleveren. “Mijn opa en oma kopen ook kleding voor Lanchael en ze betalen mijn schoolgeld”, vertelt Elita. “Als tegenprestatie moet ik na school huishoudelijke taken doen, zoals het huis schoonmaken en koken. Naast het voeden en badderen van Lanchael en het maken van huiswerk.”

In de toekomst wil Elita graag met Peter trouwen. “Maar ik maak eerst mijn school af. Ik wil docent worden”, zegt ze vastbesloten. Elke drie maanden haalt het meisje nu in de plaatselijke kliniek de prikpil. “Wist ik maar eerder dat deze voorbehoedsmiddelen bestaan. Dan was ik nooit zwanger geworden.”

Prikpil of spiraaltje

“In theorie kan ieder meisjes hier in de kliniek tegenwoordig gratis de prikpil of het spiraaltje krijgen”, vertelt verpleger Mabvuto Nkhuwa. “Maar veel ouders en grootouders zijn er tegen. Ze denken dat het gebruik van voorbehoedsmiddelen een vrijbrief is voor ongelimiteerde seks. Veel meisjes durven hier niet te komen. Ze zijn bang dat anderen hen zien en dit doorvertellen aan hun ouders. In de praktijk hebben minderjarige meisjes dus eigenlijk nog steeds geen toegang tot voorbehoedsmiddelen. Er is nog werk aan de winkel.”

Bespot en uitgelachen

Terwijl Elita de kleine Lanchael de borst geeft, vertelt ze nog altijd gemengde gevoelens te hebben over het moederschap. “Ik hou van mijn baby maar als tienermoeder word ik door zoveel mensen bespot en uitgelachen. Ze roepen dat ik een kind heb terwijl ik zelf nog een kind ben. Vaak voel ik me hierdoor verdrietig. Dan had ik dit kind liever niet gehad.”

Plan in de strijd tegen tienerzwangerschappen

Wereldwijd raken elk jaar 2 miljoen meisjes zwanger voordat ze 15 zijn. Veel meisjes die jong zwanger worden, moeten noodgedwongen stoppen met school en hebben weinig kans op een betaalde baan. Plan Nederland wil tienerzwangerschappen voorkomen en informeert meisjes over geboorteplanning met trainingen en voorlichtingscampagnes. Zo kunnen meisjes goed onderbouwde beslissingen nemen over hun lichaam en hun toekomst. Meisjes moeten zelf kunnen bepalen wanneer en met wie ze kinderen krijgen. Plan roept overheden ook op om seksuele voorlichting en voorbehoedsmiddelen makkelijk toegankelijk te maken voor meisjes.