“We zijn een kostenpost voor onze families”

Maria* (14) uit Mozambique werd gedwongen om te trouwen toen ze pas twaalf was. Ze wist haar huwelijk te ontvluchten en keerde terug naar de schoolbanken. Maar door het coronavirus veranderde alles. Toen in 2020 de scholen sloten vertelden mensen Maria dat het een slechte beslissing was om haar man te verlaten.

“Ik was zo blij dat ik weer terug naar school kon gaan”, vertelt Maria. “Toen ik trouwde, had ik nooit durven dromen dat ik op een dag weer student zou zijn. Maar niet iedereen steunde me bij mijn keuze om te scheiden van mijn man en weer naar school te gaan. Sommige mensen in mijn dorp geloven nog steeds dat het enige doel voor meisjes is: trouwen en kinderen krijgen.”

Sluiting van de scholen

De regering van Mozambique besloot op 23 maart 2020 de scholen te sluiten om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Maria kon daarna geen onderwijs meer gevolgen, net zoals veel andere meisjes en jongens in Mozambique. Doordat er miljoenen meisjes opeens noodgedwongen thuis zaten, zijn er grote zorgen ontstaan dat het aantal kindhuwelijken in het land in korte tijd snel zal toenemen. Er wordt geschat dat wereldwijd 13 miljoen meer meisjes dan voorspeld zullen worden uitgehuwelijkt, in de komende 10 jaar. Dat zijn de gevolgen van de pandemie, als er geen actie wordt ondernomen (UNFPA, 2020).

Trouwen in je pubertijd

Nampula, de provincie waar Maria woont, heeft het hoogste percentage kindhuwelijken in Mozambique. Veel meisjes trouwen er al aan het begin van hun pubertijd. Ook Maria is bang dat de coronacrisis zal leiden tot meer kindhuwelijken. “Mensen in mijn dorp adviseerden jonge meisjes om jong te trouwen omdat ze eerst dachten dat de scholen niet meer open zouden gaan”, legt ze uit. “Door thuis te blijven zijn we een extra kostenpost voor onze arme families.”

Geen schoolspullen

Maria zelf moest twee jaar eerder ook trouwen om de financiële druk op het gezin te verlichten. “Mijn ouders hebben zeven kinderen en hadden geen geld om schoolmaterialen voor ons allemaal te betalen”, vertelt ze. “Ze moedigden me aan om jong te trouwen, zodat ze voor mij geen spullen zoals een uniform en boeken meer hoefden te betalen. Mijn ex-man beloofde mijn familie dat hij mij deze schoolspullen zou geven als ik met hem trouwde. Dit bleek een leugen te zijn. Ik heb tijdens mijn huwelijk twee jaar school gemist.”

Een leven in armoede

Mozambique heeft een van de hoogste percentages kindhuwelijken ter wereld: 53 procent van de meisjes trouwt er voordat ze 18 zijn (Girls Not Brides, 2020). Kindhuwelijken zorgen ervoor dat meisjes stoppen met school en een leven in armoede tegemoet gaan. Ze zijn kwetsbaar voor fysiek en seksueel geweld en tienerzwangerschappen.

Vanwege het coronavirus wordt het risico op een kindhuwelijk voor meisjes nog groter. “Veel mensen in mijn dorp zijn hun baan verloren. Zij kunnen hun kinderen ook niet meer terug naar school sturen nadat de scholen weer begonnen zijn. Ze hebben extra kosten omdat ze hun kinderen die thuiszitten nu meer eten moeten geven, iets wat ze anders op school zouden krijgen. Mijn twee vijftienjarige nichtjes denken er ook over na om een man te vinden die voor hen kan zorgen in deze moeilijke tijd. Veel oudere mannen doen hen die belofte”, zegt Maria.

Betere kansen

Plan International hielp Maria om uit het huwelijk te stappen en terug naar school te gaan. Ook zorgen we ervoor dat ze tijdens de pandemie thuis onderwijs kan volgen. “Ik heb werkboeken zodat ik mijn schoolwerk bij kan houden terwijl de scholen gesloten zijn”, vertelt Maria enthousiast.

“Ik hoop dat meer meisjes dezelfde kansen krijgen als ik nu heb”, voegt ze toe. “Toen ik uit mijn huwelijk stapte en terug naar school ging, realiseerde ik me hoe erg ik van leren houd. Trouwen op zo’n jonge leeftijd was een slechte beslissing, maar veel meer meisjes zullen hier slachtoffer van worden als ze niet dezelfde steun krijgen als ik.”

Wat doet Plan?

Plan International strijdt in Mozambique tegen kindhuwelijken en steunt meisjes zoals Maria die terug naar school willen gaan. We leren hen bijvoorbeeld wat hun rechten zijn, iets waarvan maar weinig meisjes op de hoogte zijn. In samenwerking met het Mozambikaanse ministerie van onderwijs maken we onderwijs op afstand mogelijk voor kinderen in moeilijk bereikbare gebieden.

Door het coronavirus zal het aantal kindhuwelijken wereldwijd alleen maar toenemen. Een dochter uithuwelijken betekent voor veel arme gezinnen immers een mond minder om te voeden. Om dit tegen te gaan geeft Plan International voorlichting via radio en social media om jongeren zelf, maar ook ouders bewust te maken van de risico’s van kindhuwelijken. Ook bieden we ouders financiële steun zodat ze hun familie kunnen onderhouden. Daarnaast zorgen we voor hulplijnen en schuilplaatsen waar kwetsbare vrouwen en meisjes terecht kunnen. Zo proberen we meisjes zo goed mogelijk te beschermen.

Een jaar na het begin van de coronacrisis gaan de scholen in Mozambique langzaam weer open. De economische en sociale gevolgen van de coronacrisis hebben de grootste invloed op meisjes gehad, waardoor de kans op terugkeer naar school erg klein is. Plan International Mozambique is daarom in samenwerking met UNICEF en MEPT (Movimento de Educação para Todos) twee campagnes gestart: Back to My Future en Safe Return to School. Met deze twee campagnes motiveren we ouders, voogden, leraren, meisjes en de hele gemeenschap om te zorgen dat meisjes weer veilig naar school kunnen.

*De naam van het meisje is veranderd om haar identiteit te beschermen.