“Praten over seksuele gezondheid is in veel Afrikaanse huishoudens taboe”

Het viel jongerenactiviste Cecelia (21) uit Malawi al op jonge leeftijd op dat er over seksuele gezondheid, relaties en rechten in haar land nauwelijks gepraat wordt. Toen ze zelf vragen had, was er niemand om die te beantwoorden. “Mijn grote zus en mijn ouders spraken er nooit over.”

Toen Cecelia later toch de kans kreeg om meer te leren over seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR), greep ze die kans dan ook met beide handen aan. Om haar kennis vervolgens met zoveel mogelijk leeftijdsgenoten te delen. “Ik kwam erachter dat ik niet de enige was die hier nooit eerder over geleerd had”, vertelt ze. “In heel veel Afrikaanse huishoudens is SRGR taboe.”

Taboe

Want onder andere doordat er niet gepraat wordt over onderwerpen als seks en relaties, komen bijvoorbeeld tienerzwangerschappen en hiv in Malawi veel voor. Ook gezondheidszorg op het gebied van SRGR laat te wensen over. “In principe kan iedereen bij de gezondheidscentra terecht, maar de drempel voor meisjes en vrouwen is veel hoger”, stelt Cecelia. “De gezondheidscentra zijn vaak in hele drukke gebieden die voor meisjes een stuk gevaarlijker zijn dan voor jongens. En door het taboe is het voor hen ook moeilijker om op zo’n drukke plek te vragen naar anticonceptie. Jongens durven vaak wel naar binnen te gaan en condooms te halen, maar voor meisjes is het een stuk lastiger.”

In gesprek

Cecelia besloot zich daarom als jongerenactiviste in te zetten voor het Break Free!-programma in Malawi. Om SRGR bespreekbaar te maken en jongeren bewust te maken van hun rechten. “Ik ga in gesprek met meisjes én jongens van alle leeftijden om hen te voorzien van de juiste informatie”, vertelt ze. “Het is belangrijk dat ze weten waar ze de juiste zorg kunnen krijgen, maar ook hoe ze zichzelf kunnen beschermen tegen hiv of een ongewenste zwangerschap. We zijn bijvoorbeeld actief op social media en verspreiden daar de informatie die jongeren nodig hebben. Het Break Free!-programma helpt me in contact te komen met verschillende jongerengroepen en helpt ons samen te werken om onze boodschap te versterken.”

Met haar boodschap heeft Cecelia al een hoop jongeren kunnen bereiken en de impact die zij en haar medeactivisten maken is groot. “We zien dat meer mensen praten over SRGR, bijvoorbeeld op school of op clubs voor jongeren. Het taboe wordt steeds minder. En we zien al dat het aantal kindhuwelijken afneemt. Daar ben ik enorm trots op.”

Lobby

Ook op nationaal niveau heeft Cecelia’s werk al zijn vruchten afgeworpen. Ze lobbyde bij de overheid over de staat van de gezondheidszorg in Malawi. “Het budget voor SRGR is daardoor omhoog gegaan. Ook ging ik met mijn medeactivisten in gesprek met de Minister voor Onderwijs om goede seksuele voorlichting op scholen op de agenda te zetten.”

Tegenstand

Hoewel ze met haar werk al veel heeft kunnen bereiken is er nog wel een lange weg te gaan. “We merken nog heel veel tegenstand van bijvoorbeeld culturele en religieuze leiders. Zij hebben een andere kijk op seksuele gezondheid en rechten dan wij, dus het is heel belangrijk dat we hen ook meenemen in de discussie en weten te overtuigen van onze standpunten. Maar er leven binnen bepaalde gemeenschappen nog heel veel mythes over bijvoorbeeld anticonceptie. Als je je daartegen verzet, maakt het je het zwarte schaap van de gemeenschap.”

Gender Is My Agenda

Van 13 tot en met 15 februari is Cecelia aanwezig op de Gender Is My Agenda (GIMAC) pre-summit in Addis Abeba, Ethiopië. Hier komen vrouwen uit allerlei Afrikaanse landen en hun bondgenoten samen om op te komen voor hun rechten en de stem van meisjes en vrouwen te versterken. Hier vraagt ze als jongerenactivist bij overheden en maatschappelijke organisaties aandacht voor toegankelijkere seksuele voorlichting voor jongeren. “Daarvoor zijn wel investeringen nodig. Leraren moeten getraind worden op het overbrengen van de juiste kennis en de overheid moet meer inzetten op het gebruik van de juiste kanalen zodat alle jongeren, zowel in de steden als op het platteland, goede seksuele voorlichting kunnen krijgen.”

Break Free! is een vijfjarig programma (2021-2025) van Plan International, de Afrikaanse organisaties SRHR Africa Trust (SAT) en Forum for African Women Educationalists (FAWE) en in strategisch partnerschap met het ministerie van Buitenlandse Zaken. We werken ook nauw samen met de Zimbabwaanse organisatie Rozaria Memorial Trust en het KIT Royal Tropical Institute. Samen met jongeren en lokale jongerenorganisaties zetten we ons in voor de preventie van kindhuwelijken en tienerzwangerschappen en voor de seksuele en reproductieve gezondheid en rechten van jongeren. Het programma wordt uitgevoerd in negen Afrikaanse landen: Burkina Faso, Ethiopië, Kenia, Malawi, Mali, Mozambique, Niger, Sudan en Zambia.