“Mijn vriendin is een getrouwde huisvrouw van 15”

Dat haar beste vriendin op haar 15e moest trouwen, heeft de Indonesische Siti (16) gesterkt in haar strijd tegen kindhuwelijken in haar dorp.

Siti (16) zit op de veranda van haar huis in een dorpje in West-Java. De veranda is haar favoriete plek. Uitkijkend over de groene heuvels met bananenbomen zie je nog net, in de verte, de Indische Oceaan. Als er geen hanen kraaien of brommers crossen, hoor je de zee zachtjes ruisen.

Hier zaten ze uren, dagen te kletsen, Siti en haar beste vriendinnetje. Ze waren klasgenootjes en deelden lief en leed. Daar kwam verandering in toen er vorig jaar een flirterig Facebookbericht binnenkwam op de telefoon van haar vriendin. Ze hadden het samen giechelend gelezen. Hij was 24, zij tien jaar jonger. Haar vriendin vond hem knap. Ze voelde zich gevleid.

Digitale hartjes

De twee wisselden foto’s, likes en hartjes uit. Dat is in het offline leven niet mogelijk. In het conservatieve West-Java is hand in hand lopen of daten taboe, en seks voor het huwelijk wordt zina genoemd en onrein bevonden volgens de islam. Veel jongeren vluchten daarom naar de digitale wereld.

Toch bleken de digitale hartjes niet zonder consequenties. Van het een kwam het ander, en de twee verliefden spraken een keertje af. Toen de moeder van het meisje er lucht van kreeg, werd al snel een huwelijk geëist. Liever jong getrouwd dan seks voor het huwelijk, is de consensus onder Indonesische ouders.

Afhankelijk van een man

“Ik wist dat mijn vriendin niet wilde trouwen. Ze wilde haar school afmaken”, vertelt Siti. Ze verschuift wat op de veranda, en strijkt haar lichtroze nikab recht. “Ze was ook een beetje bang voor die man”, zegt ze zachtjes. Dan, strijdbaar: “Ik moest met haar moeder gaan praten.”

Indonesië heeft een van de hoogste aantallen kindbruiden ter wereld: maar liefst 1,4 miljoen Indonesische meisjes hebben voor hun 18e de route naar het altaar afgelegd, vaak tegen hun zin. Een kindhuwelijk is een ernstige schending van de kinderrechten met vaak levenslange consequenties voor de slachtoffers. Naar school gaan kunnen ze wel vergeten en zonder opleiding of eigen inkomen zijn deze meisjes later totaal afhankelijk van hun man en zijn familie. Er is vaak sprake van huiselijk geweld en de jonge meisjes krijgen baby’s wanneer hun lichaam nog helemaal niet klaar is voor een zwangerschap en een bevalling. Dit zorgt voor grote gezondheidsrisico’s.

Gevoelige thema’s bespreekbaar maken

Daarom heeft de Yes I Do Alliantie honderden jongeren in Ethiopië, Kenia, Malawi, Zambia, Mozambique en Indonesië opgeleid tot peer educator. Als rolmodel kunnen zij gevoelige thema’s als kindhuwelijken bij leeftijdgenoten bespreekbaar maken. Siti volgde ook zo’n training, en nu wilde ze haar vriendin helpen.

In de Yes I Do Alliantie werkt Plan International Nederland samen met Rutgers, Amref Flying Doctors, Choice for Youth and Sexuality, KIT Royal Tropical Institute en het ministerie van Buitenlandse Zaken om de genderongelijkheid, armoede en de rechteloosheid van meisjes aan te pakken die ten grondslag liggen aan het voortbestaan van kindhuwelijken en tienerzwangerschappen. Het programma loopt van 2016 tot en met 2020 en wordt uitgevoerd in Indonesië, Mozambique, Malawi, Zambia, Kenia en Ethiopië.

Ademhalen

Toen Siti aankwam bij het huis van de moeder van haar vriendin, had die niet zo’n zin in een gesprek. Waar bemoeide het meisje zich mee? Maar Siti gaf niet op. Ze rapporteerde de zaak bij het Komite Perlingdungan Anak Desa (KPAD), een door Yes I Do opgerichte sociale beweging die op dorpsniveau opkomt voor de rechten van kinderen en jongeren.

Het KPAD-team overtuigde de moeder ervan dat haar dochter haar school moest afmaken. Helaas was de blijdschap van korte duur. Bijna direct na het succesvol afronden van junior high (vergelijkbaar met het eerste deel van de middelbare school), werd haar vijftienjarige vriendin alsnog uitgehuwelijkt.

Sterker in de schoenen staan

En zo stroomde Siti door naar het tweede deel van de middelbare school, maar haar vriendin naar de familie van haar nieuwe man, in een ander dorp. “Ze is nu een getrouwde huisvrouw van 15 jaar oud. Ze zegt dat ze niet eens zonder zijn toestemming het huis mag verlaten”, zegt Siti, starend naar de zee. Ze spreken elkaar nog weleens via Facebook.

Juist het lot van haar vriendin heeft Siti gesterkt in het tegengaan van kindhuwelijken. “Ik zie dat jongeren in het dorp die meedoen met het programma van Yes I Do veel sterker in hun schoenen staan”, vertelt Siti. “Ze leren over hun eigen lichaam, en hoe ze hun grenzen kunnen aangeven. En ook hoe ze hierover met hun ouders kunnen praten zonder dat het raar is. Toen een jongen mij laatst aan wilde raken, heb ik gezegd dat hij van mij af moest blijven. Dat had ik een jaar geleden niet gedurfd.”

Durven dromen

Hoe ziet de toekomst van peer educator Siti eruit? “Ik wil verder leren, en ondernemer worden!”, vertelt ze opgewonden. “Het liefst in de culinaire wereld. Mijn specialiteiten zijn bakso (gehaktballetjes in runderbouillon) en seblak (kip in pittige saus met kroepoek)”. Trots: “Ik droom niet meer van een bruidsjurk, maar van mijn eigen zaak.”