“Ik weet nu dat jongens en meisjes dezelfde rechten hebben”

Twee jaar geleden zag Loveness (15) op haar school in het Machinga-district in Malawi een poster hangen. Daar stond op dat er geen verschil is tussen mannen- en vrouwenwerk. Ze besloot poolshoogte te nemen bij de organisatie die op de poster vermeld stond: het bleek een Champions of Change-programma te zijn van de Yes I Do Alliantie.

Voor Loveness was de boodschap op de poster nieuw, maar ze viel er direct voor. Met vier broers kwam het leeuwendeel van het huishouden -vrouwenwerk- op háár schouders neer, waardoor haar schooltaken soms in de verdrukking kwamen. Champions of Change is een methode van Plan International, die wordt ingezet om rechten van vrouwen en meisjes te bevorderen. Malawi is één van die landen. Daar trouwt de helft van de meisjes al voor ze achttien zijn, vaak omdat de bruid zwanger is. Met school wordt dan gestopt: maar vijf procent van de meisjes in Malawi haalt haar middelbareschooldiploma. De Yes I Do Alliantie zet zich in om kindhuwelijken, tienerzwangerschappen en meisjesbesnijdenis terug te dringen in een zevental landen (Ethiopië, Kenia, Mozambique, Malawi, Zambia, Pakistan en Indonesië). De alliantie bestaat uit Plan International Nederland, CHOICE for Youth and Sexuality, Amref Flying Doctors, KIT Royal Tropical Institute en Rutgers.

Meer tijd voor huiswerk

De Champions of Change-groep komt elke woensdagmiddag en zaterdag bijeen. Leidster Lucy, die zelf ook nog op de middelbare school zit, was bloedserieus over dat mannen- en vrouwenwerk. Jongens en meisjes hebben gelijke rechten, prentte zij ‘haar’ meiden in. En meisjes mochten hun rechten ook best opeisen. “Toen ik er met mijn broers over probeerde te praten, wilden ze niet naar me luisteren. Ze vonden het onzin om de taken anders te verdelen, het ging toch niet voor niets zoals het altijd ging? Later heb ik Lucy meegebracht als versterking. Zij kon mijn broers uitleggen dat ik, om te kunnen slagen op school, meer tijd nodig had voor mijn huiswerk. En ze vertelde hun dat het niet slecht voor ze zou zijn als ze ‘vrouwenwerk’ zouden doen. Ze zouden daar niet ziek of gek van worden. Dat wisten mijn broers niet. Toen Lucy zei dat ik dan best kon helpen met ‘mannenwerk’, zoals het kappen van bomen, waren mijn broers akkoord. Ze doen heel goed hun best, tegenwoordig halen zij vaak het water, en ze passen zelfs op kleine kinderen! Ik ben heel trots”, vertelt Loveness.

Zwangerschap voorkomen

Gelijke rechten voor jongens en meisjes is niet de enige waarde die Lucy haar ‘Champions of Change’ wil meegeven. Ze hamert er ook op dat alle meisjes hun school afmaken, hun enige kans op een betere toekomst. Ze benadrukt dat het beter is als ze wachten met kinderen krijgen tot ze klaar zijn met school, en geeft haar groep uitgebreide informatie over hoe je een zwangerschap kunt voorkomen. Oudere tieners als Lucy worden in een aantal trainingsweekends opgeleid om de bijeenkomsten te leiden en krijgen belangrijke informatie over seksuele voorlichting en het voorkomen van zwangerschappen. Met de jongere deelnemers voeren de leidsters groepsgesprekken, houden ze debatten en zingen ze liedjes over thema’s die hen bezighouden. Ook voor jongens bestaan binnen het programma zulke groepen, over dezelfde thema’s.

Zorgen voor verandering

Loveness kwam via een voorlichtingscampagne bij Champions of Change terecht. Volgens haar heeft voor veel deelnemers de sportactiviteit aan het eind van de training de grootste aantrekkingskracht om mee te doen. Een zeldzaamheid in Machinga. Het idee is dat de deelnemers aan het programma ook met anderen delen wat ze geleerd hebben en dat mensen anders gaan denken. Loveness van vijftien neemt haar taak als champion of change heel serieus. “Een van mijn klasgenoten kwam opeens niet meer op school. Ik ben meteen naar haar toe gegaan, en het bleek dat ze in haar eentje verantwoordelijk was voor een heel huishouden. Samen met Lucy ben ik met haar ouders gaan praten. We hebben uitgelegd dat ze veel kansen misliep als ze haar diploma niet kon halen. Inmiddels komt ze weer naar school én ze doet mee aan Champions of Change!”

“Ik mag zelf bepalen hoeveel kinderen ik wil”

Gertrude (16) maakt deel uit van een andere Champions of Change-groep. “We voeren toneelstukken op, waar dan een heel dorp naar komt kijken, honderd mensen of meer. Ik houd heel erg van optreden, en ik vind het gaaf dat ik voor zo’n groot publiek mocht spelen, dat was mijn eerste keer. In ons laatste stuk had ik de rol van een zwanger meisje dat na de bevalling toch terugging naar school. Het publiek heeft ademloos toegekeken, niemand wist dat dat kon.” Net als Loveness zoekt Gertrude meisjes die niet meer naar school gaan thuis op. “Meestal is dat omdat ze een baby hebben. Ik ben nog niet zo lang bij de groep, maar tot nu toe is iedereen na ons bezoek weer terug naar school gekomen.”

Gertrude vindt de potjes netbal die ze na de lessen speelt het leukst, geeft ze grinnikend toe. “Maar aan de lessen zelf heb ik meestal ook veel plezier. Sommige dingen heb ik al op school geleerd, bijvoorbeeld over condooms, dat zit ook daar in het programma. Maar op school schrijven we niet zelf liedteksten, terwijl we bij Champions of Change laatst nog met zijn allen een lied hebben gemaakt over waarom je je diploma moet halen. Voor mij was de belangrijkste les dat ik zelf mag bepalen hoeveel kinderen ik wil, en met wie.”