“Ik ben de tel kwijt met hoeveel mannen ik heb geslapen”

De ‘booster’. Zo staat de telefoonmast in een buitenwijk van Harare (Zimbabwe) lokaal bekend. Het gebied er omheen is het werkterrein van – veelal veel te jonge – prostituees.

Jenny* begon een jaar geleden bij de booster. Ze kon haar opleiding niet meer betalen en zag geen kans een baan te vinden. Werken bij de booster leek de enige manier om een inkomen te verdienen. Net als veel andere meisjes van haar leeftijd, ontmoet Jenny hier mannen voor seks. Ze verdient er een paar dollars per keer mee.

Je bent te jong

Jenny is 13. Ondanks haar jonge uiterlijk, lijkt ze veel ouder door de gelatenheid die ze uitstraalt. Ze is nerveus, bijna verdedigend wanneer ze vertelt over haar werk bij de booster. Het is duidelijk dat haar werk een verschrikkelijke tol vraagt en dat ze het moeilijk vindt om te rationaliseren wat ze moet doen. “Maar ik doe het alleen met mannen van 20 jaar of jonger”, zegt ze. Maar dan geeft ze toe dat de mannen soms liegen. “Ik kan niet controleren of ze ouder zijn”. Jenny heeft in de booster meerdere keren te maken gehad met fysiek en seksueel geweld. Veel van de mannen die Jenny ontmoet, zijn onder invloed en er is dan weinig voor nodig om hen gewelddadig te maken. “Je bent te jong, roepen ze en daarna betalen ze me niet”, vertelt Jenny. Dan zegt ze fluisterend: “Soms gebruiken de mannen geweld, dat doet veel pijn.”

De blauwe plekken die veel meisjes hebben, zijn het schrijnende bewijs van het fysieke geweld. Hoe erg het ook is, de meisjes van de booster lijken zich niet veel zorgen te maken over de dreiging van geweld. Ze zijn vooral bang om zwanger te raken, want dan kunnen ze niet meer werken. En zwanger raken is een reëel gevaar in de booster, net als de kans om HIV op te lopen in een land waar 15 procent van de volwassen bevolking drager is van deze ziekte.

Onzichtbare meisjes

Jenny’s vriendin Pauline* (16) werkt al drie jaar bij de booster. Net als Jenny oogt ze volwassener dan ze is; alle kinderlijke onbevangenheid is van haar afgenomen. Als ze praat, staart ze in de verte en haar uitdrukkingsloze gezicht toont geen spoortje hoop of andere emotie. “Geen idee met hoeveel mannen ik heb geslapen,” zegt ze. “Ik ben de tel kwijtgeraakt”.
Pauline begon bij de booster toen haar moeder overleed. Ze was 13 en wees en had 3 jonge broertjes en zusjes om voor te zorgen. De booster is haar enige manier om eten op de tafel te krijgen.

“Het is een onmogelijke situatie voor jonge meiden in deze regio”, vertelt Lennart Reinius, directeur van Plan International in Zimbabwe. “Ze kunnen hun schoolgeld niet betalen, vinden geen werk en hebben geen geld om eten te kopen. Wat voor keuze hebben ze dan nog? Deze meisjes zijn onzichtbaar, niemand wil ze helpen.”

Reinius: “Veel ouders zouden liever willen dat hun dochters worden uitgehuwelijkt of dat ze vloeren boenen. Ze denken dat meisjes alleen moeder of huishoudelijke hulp kunnen zijn, geen dokter of zakenvrouw. Dat is een groot probleem.”

“Iemand die in hen gelooft”

In Zimbabwe werkt Plan met jonge meisjes in de lokale gemeenschappen. Plan probeert hier de cyclus van uitbuiting te doorbreken, die generaties na generatie meisjes dwingt om school in te ruilen voor de booster.

“We willen deze meisjes een tweede kans geven en ze bewust te maken van het feit dat ze méér opties hebben dan hun lichaam verkopen of trouwen”, legt Lennart Reinius uit. “Met ons tweede-kansprogramma halen we meisjes weg bij de booster. We sterken hun zelfvertrouwen en leren hun de vaardigheden die ze nodig hebben om een andere weg uit de armoede te vinden. Veel meisjes hebben alleen maar iemand nodig die in hen gelooft om te beseffen dat ze véél meer waard zijn dan het geld dat mannen voor hen betalen.”

Wendy* (16) werkte al drie jaar bij de booster toen ze door Plan werd aangemoedigd om zich in te schrijven voor psychosociale ondersteuning en het empowerment-programma.

Net zoals veel meisjes bij de booster werd Wendy’s jeugd verpest door armoede en trauma. Ze is de dochter van een sekswerker en toen ze 13 was, werd ze verkracht door de partner van haar moeder. Wendy kon haar opleiding niet betalen en had weinig kans om een baan te vinden. Haar enige optie was om in haar moeders voetsporen te treden en ook bij de booster te gaan werken.

Jaloers

Ondanks haar traumatische jeugd, is het moeilijk voor te stellen dat Wendy ooit iets anders was dan een gewoon schoolmeisje. Ze blaakt van zelfvertrouwen en straalt als ze trots vertelt over school. “Ik vind het leuk om te leren. Aardrijkskunde, landbouwkunde, wiskunde, vooral wiskunde! Ik houd ervan om problemen op te lossen!”

Wendy is ontsnapt aan de booster, maar haar moeder en haar vriendinnen werken daar nog steeds. Het is duidelijk dat dit haar raakt. Haar gezicht betrekt wanneer ze hierover vertelt. “Mijn vrienden buiten school werken in de prostitutie. Ze zijn jaloers op me omdat ik wel naar school ga.”

Wendy vindt het moeilijk te begrijpen waarom zij deze kans heeft gekregen, terwijl zoveel van haar vriendinnen nog steeds klem zitten in de prostitutie. Waarom gaat zij naar school en moet haar beste vriendin haar lichaam verkopen? Ze voelt zich verscheurd, maar weet één ding zeker: terug naar de booster, dat nooit! “Ik ben blij dat ik geen sekswerk meer doe”, zegt ze vol overtuiging. “Ik ga niet terug. Tegenwoordig pak ik mijn boeken en ga lezen.”

Wendy lacht weer als ze vertelt over haar toekomstplannen. Ze heeft er veel. Ze wil graag reizen, studeren aan de universiteit, verpleegkundige worden, trouwen; allemaal dromen die een paar maanden geleden onmogelijk leken. Nu loopt ze over van de ideeën, de één wat realistischer dan de andere. Maar ze hebben allemaal een gemeenschappelijk fundament: “Ik wil meisjes helpen die bij de booster werken, zodat zij een beter leven krijgen.”

* Om de privacy van de meisjes te beschermen, zijn de namen gefingeerd.