Helena doorbreekt taboes in Mozambique

Praten over seksuele gezondheid is niet altijd makkelijk en je mening geven over zo’n gevoelig onderwerp al helemaal niet. Ook de 38-jarige Helena vond het lastig om zich hierover uit te spreken. Maar nu ziet ze dat heel anders.

Helena zit op een rieten mat, die uitgespreid ligt op het rode zand. Ze is in gesprek met een groep mannen en vrouwen. Haar houding straalt zelfvertrouwen uit en de groep luistert aandachtig naar Helena’s verhaal.

Op de tweede plek

Helena woont in Jangamo, een dorp in het zuidoosten van Mozambique. Ze woont samen met haar drie dochters. De vader van de meisjes komt hen één keer per maand opzoeken, de rest van de tijd woont hij bij zijn eerste vrouw. Polygamie is legaal in Mozambique en komt vooral in planttelandsgebieden nog veel voor. “Ik trouwde, ondanks zijn eerste huwelijk, met mijn man omdat er niemand anders was die mij kon ondersteunen. Ik zag geen andere optie dan met hem te trouwen. Ik had graag een opleiding tot verpleegster gevolgd, maar werd gedwongen om te stoppen met school. Als ik destijds had geweten wat ik nu allemaal weet, dan had ik een andere keuze gemaakt”, zegt Helena.

Rechten

Toen Helena hoorde dat Plan International in haar dorp een sessie over seksuele gezondheid organiseerde, besloot ze direct dat ze deel wilde nemen. “Alles wat ik hier leerde, was nieuw voor mij. Toen ik met de training begon, wist ik weinig over seksuele gezondheid. Maar ik wist ook niet dat ik op dat gebied rechten had. Ik dacht dat een vrouw altijd ‘Ja’ moest zeggen tegen een man, als hij seks wilde bijvoorbeeld.”

Een open gesprek

Tijdens de trainingen werd Helena aangemoedigd om met haar kinderen in gesprek te gaan en naar hun meningen te luisteren. Dit was nieuw voor Helena, die geleerd had dat kinderen altijd naar hun ouders moesten luisteren. Toch volgde ze het advies op en al snel merkte ze dat ze een betere band kreeg met haar dochters. Nu praten Helena en haar dochters openlijk over onderwerpen zoals menstruatie, seks en meisjesrechten. “Ik hoop dat mijn dochters later kunnen gaan studeren. Maar ik zal er in ieder geval voor zorgen dat ze nooit iemands tweede vrouw worden.”

Zelfvertrouwen

Dankzij de trainingen van Plan International, kreeg Helena meer zelfvertrouwen. Ze nam steeds vaker het voortouw in de discussies die werden georganiseerd in haar gemeenschap. Tijdens deze discussies komen dorpsbewoners samen om te praten over onderwerpen zoals kindhuwelijken, tienerzwangerschappen en menstruatie. Tegenwoordig leidt Helena een groep van twintig vrouwen en twintig mannen in haar gemeenschap die vaststellen welke uitdagingen er spelen in de gemeenschap. “Toen ik begon met trainingen geven, begon ik me ook zekerder te voelen over mezelf”, zegt Helena. “Ook mijn status in de gemeenschap veranderde. Mensen zoeken mij nu op wanneer ze advies nodig hebben.” Helena’s grootste trots is dat ze veel tienermeisjes heeft kunnen helpen met het behalen van hun diploma en dat deze meisjes niet jong getrouwd zijn of zwanger zijn geworden.

Misverstanden

In Helena’s gemeenschap heerst nog steeds een taboe rondom voorzieningen op het gebied van seksuele gezondheid. Zo bestaan er bijvoorbeeld veel misverstanden over het gebruik van anticonceptie. Mensen zijn bang dat een abortus of het gebruik van anticonceptie hun vruchtbaarheid kan aantasten. Helena corrigeert dit soort misverstanden snel. Daarnaast heeft Helena ook vooruitgang geboekt bij de mannen in haar gemeenschap. Voorheen luisterde niemand naar haar als ze zich uitsprak, maar nu vragen ze zelfs of ze zich mogen aansluiten bij de groep. Hoewel er vooruitgang wordt geboekt, ziet Helena nog steeds veel weerstand. Sommige ouders denken dat openlijk praten over anticonceptie jongeren zal aanmoedigen om seks te hebben. “Ik probeer altijd uit te leggen dat we jongeren simpelweg leren om na te denken over de beslissingen die ze maken. Als we ze geen informatie geven, zullen ze alsnog seks hebben. Maar dan gebeurt het onveilig en dat kan grote gevolgen hebben”, vertelt Helena.