“Als activist loop je altijd gevaar, maar dat houdt me niet tegen”

Klasgenoten die je uitlachen, mannen die je ideeën niet serieus nemen, lastiggevallen worden in de bus of op straat: de twintigjarige Natanim uit Ethiopië kijkt nergens meer van op. Wanneer ze opkomt voor de rechten van vrouwen wordt ze voortdurend tegengewerkt, maar ze laat zich nooit tegenhouden.

Een veilige omgeving voor meisjes. Dat is waar Natanim naar streeft. En dus gaat ze de barricaden op en komt ze in actie om de gruwelijkheden waar meisjes mee te maken krijgen te bestrijden. Ze is als jongerenactivist betrokken bij het Break Free!-programma van Plan International en heeft samen met haar vrienden een eigen organisatie opgericht om op te komen voor de rechten van meisjes. Dat geeft een hoop voldoening. “Laatst hebben we bijvoorbeeld geld opgehaald om herbruikbaar maandverband aan te schaffen voor meisjes die het zich niet kunnen veroorloven om menstruatieproducten te kopen”, vertelt Natanim. “We haalden 11.000 birr [ongeveer 170 euro, red.] op, waarmee we zo’n 220 stuks maandverband kunnen kopen. Dat we deze nu kunnen gaan uitdelen aan meisjes die dat écht nodig hebben, vind ik fantastisch.”

Kennis en zorg

Natanim zet zich met name in op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRGR). Een thema dat vooral voor meisjes van groot belang is. “In Ethiopië lopen meisjes grote risico’s en hebben ze lang niet altijd het recht om zelf keuzes te maken over hun lichaam”, vertelt Natanim. “Seksuele voorlichting is in Ethiopië nog altijd taboe, waardoor meisjes vaak niet weten hoe ze zichzelf kunnen beschermen tegen infecties, ziektes en ongewenste zwangerschap. Ook komen kindhuwelijken, met alle gezondheidsrisico’s van dien nog altijd heel veel voor. Meisjes worden op allerlei manieren tegengehouden. De kans op een opleiding en daarmee een fatsoenlijke baan wordt ze afgenomen. Ik geloof dan ook echt dat zelf kunnen beslissen over je eigen lichaam en de juiste kennis hebben over SRGR de sleutel is voor een betere toekomst voor meisjes.”

Het is dus cruciaal dat jongeren meer leren over seksuele gezondheid en rechten en dat ze daarin gesteund worden, op een manier die op hen is afgestemd, stelt Natanim. “Ook in de zorg voor jongeren moet nog een hoop veranderen. Als er geen plekken zijn waar zij terecht kunnen met hun specifieke vragen, waar ze hun informatie zonder angst kunnen delen en waar ze niet veroordeeld worden voor de keuzes die ze gemaakt hebben, dan zullen ze niet naar de klinieken gaan en niet de zorg krijgen die ze nodig hebben.”

“Haar moed had haar leven kunnen verpesten”

Maar het grootste deel van haar werk, vertelt Natanim, is bewustwording creëren. De problemen waar meisjes mee te maken krijgen zijn namelijk enorm en meisjes worden lang niet altijd serieus genomen. “Zo hoorde ik laatst van een meisje, dat in hetzelfde ziekenhuis als ik studeert, dat ze door haar mentor werd misbruikt”, vertelt Natanim. “Zij durfde naar de autoriteiten te stappen, ondanks dat een aangifte haar misschien haar opleiding had kunnen kosten en haar leven had kunnen verpesten. Gelukkig werd ze serieus genomen en is er actie tegen deze man ondernomen. Als ik dat soort verhalen hoor, weet ik dat er iets moet gebeuren. Er is nog zoveel te doen om de wereld veiliger te maken voor meisjes.”

Schadelijke denkbeelden

Het allerbelangrijkste, vertelt Natanim, is dat er een verandering moet komen in de manier waarop er over meisjes gedacht wordt. “Ik heb vaak het gevoel dat mensen in mijn omgeving het belang van SRGR niet inzien. Vaak liggen aan schadelijke praktijken diepgewortelde denkpatronen en stereotypen ten grondslag. Neem bijvoorbeeld meisjesbesnijdenis. Een gruwelijke praktijk waarvan we weten dat het enorm schadelijk is voor de kinderen die het moeten ondergaan. Maar als je je hele leven hebt geloofd dat meisjesbesnijdenis kinderen juist helpt, omdat het de norm is in je gemeenschap, dan is het heel moeilijk om dat te veranderen.”

Want die denkbeelden, stelt Natanim, die houden ongelijkheid tussen meisjes en jongens in stand. “Daarom blijf ik continu actievoeren en opstaan voor de rechten van meisjes. Die onderliggende denkbeelden moeten we echt aanpakken als we van de wereld een veilige plek voor meisjes willen maken, en daar is veel doorzettingsvermogen voor nodig.”

Een veilige wereld is nog ver weg

Want wanneer Natanim zich uitspreekt, blijkt vaak hoe ver weg die veilige wereld nog is. “Als ik op een conferentie tegen professionals spreek, wordt er altijd met respect naar mijn ideeën geluisterd. Maar wanneer ik met mijn leeftijdsgenoten praat, en dan met name met jongens, dan word ik vaak belachelijk gemaakt. Mijn mannelijke leeftijdsgenoten geloven niet in gelijke rechten voor vrouwen en laten dat duidelijk merken door gemene dingen tegen me te zeggen en me uit te lachen.”

“Ik sta achter mijn ideeën, zelfs als dat gevaarlijk is”

Toch houdt dat Natanim niet tegen. “Je kunt je erdoor laten raken of niet. Ik kies ervoor om dat niet te doen. Ik sta achter mijn ideeën, zelfs als dat soms gevaarlijk kan zijn. Als ik met een groep ga praten waarbij ik als meisje alleen niet veilig ben, neem ik vaak de voorzitter van onze organisatie mee. Hij is ouder dan ik en een man, waardoor ze hem vaak wel serieus nemen. Of ik spreek van tevoren met mijn vader of broers over de beste aanpak. Op die manier ga ik alsnog in gesprek met groepen die mijn ideeën in eerste instantie niet serieus nemen. Ik ben niet bang, maar ik hou wel rekening met mijn veiligheid en zorg dat ik geen gevaar loop.”

Want opkomen voor de rechten van meisjes, dat zal ze altijd blijven doen. “Deze problemen zijn ook de mijne. Ook ik kan niet altijd alleen over straat omdat ik dan seksueel geïntimideerd wordt door mannen. Als er niets verandert, dan loopt ook mijn toekomst gevaar.”