Oorzaken & gevolgen van tienerzwangerschappen

In lage- en middeninkomenslanden raken ieder jaar zo’n 21 miljoen meisjes tussen de vijftien en negentien jaar oud zwanger (WHO, 2019). En wanneer een meisje ongepland zwanger wordt, ondergaat ze in 55 procent van de gevallen een (onveilige) abortus (WHO, 2019). Hoe komt het dat het aantal tienerzwangerschappen zo hoog is? En wat zijn de gevolgen voor deze jonge meisjes?

Oorzaken tienerzwangerschappen

Kindhuwelijken
Meisjes in lage- en middeninkomenslanden hebben maar weinig te zeggen over hun eigen seksualiteit. Ze worden al op jonge leeftijd gezien als vrouw; klaar voor het huwelijk en voor een zwangerschap. Als meisjes slachtoffer worden van een kindhuwelijk, leidt dit er vaak ook toe dat ze zwanger worden. Want vanaf de dag van het huwelijk wordt er van hen verwacht dat zij seks hebben met hun man. Aan de andere kant moeten meisjes die op jonge leeftijd zwanger worden vaak trouwen omdat het niet geaccepteerd wordt dat een meisje ongetrouwd moeder wordt.

Geen seksuele voorlichting
Jongeren in lage- en middeninkomenslanden weten vaak weinig over het functioneren van hun eigen lichaam. Ze krijgen geen of gebrekkige seksuele voorlichting of misinformatie, waardoor ze niet weten hoe ze een zwangerschap kunnen voorkomen. Ook krijgen ze geen informatie over seksueel overdraagbare ziektes, zwanger zijn, bevallen, het moederschap, de zorg voor kinderen of een veilige abortus. Vooral meisjes weten niet dat zij het recht hebben om zelf te bepalen met wie, wanneer en hoeveel kinderen ze krijgen.

Meisjes en jongens niet gelijk
In lage- en middeninkomenslanden worden meisjes vaak als minderwaardig gezien: zij zijn niet gelijk aan jongens. Naar school gaan heeft vaak geen prioriteit of wordt bemoeilijkt door armoede, een goede moeder en echtgenote zijn is haar belangrijkste rol. Vooral ongetrouwde meisjes en vrouwen hebben in veel landen geen toegang tot voorbehoedsmiddelen door het stigma op seks voor het huwelijk. Over het gebruik van voorbehoedsmiddelen hebben ze sowieso weinig te zeggen; dat bepalen de jongens of mannen.

Armoede
Hoe groter de armoede, hoe lastiger het is om een zwangerschap te voorkomen. Naast het ontbreken van goede voorlichting, beperkte toegang tot voorbehoedsmiddelen en ongelijkheid draagt ook armoede bij aan het aantal tienerzwangerschappen. Om de financiële lasten voor hun ouders te verlagen, kiezen meisjes er soms voor jong te trouwen en een eigen gezin te starten. Zo hoeven haar ouders een mond minder te voeden. Ook transactionele seks, waarbij door schaarste jongeren seksuele relaties aangaan in ruil voor geld, goederen of diensten, kan leiden tot tienerzwangerschappen.
Onder andere in Latijns-Amerika zien meisjes moeder worden vaak als de enige manier om aan de armoede en het geweld thuis te ontsnappen. Helaas remt jong trouwen en kinderen krijgen hun ontwikkeling juist, waardoor hun kansen om aan armoede en geweld te ontsnappen alleen maar kleiner worden.

De gevolgen

Trouwen en stoppen met school
Op veel te jonge leeftijd zwanger raken betekent voor veel meisjes dat ze moeten stoppen met school. De baby moet immers verzorgd worden en kinderopvang ontbreekt. Als de vader bekend is, ervaart een meisje vaak veel druk om te trouwen. Na de bevalling is het ontzettend moeilijk om weer terug naar school te gaan. Haar rol is nu, volgens haar omgeving tenminste, in de eerste plaats moeder en echtgenote.

Gezondheidsproblemen
Bij een tienerzwangerschap is het onvolgroeide lichaam van het meisje vaak niet klaar voor een zwangerschap en bevalling. Langdurige bevallingen kunnen leiden tot ernstige, blijvende schade aan het lichaam van de moeder en zelfs de dood van moeder of baby. Vaak is het bekken te smal, waardoor een fistel kan ontstaan. Meisjes raken hierdoor incontinent en veel van de naar schatting 2 miljoen vrouwen en meisjes met een fistel worden verlaten door hun echtgenoot en verstoten door familie. Het gevolg is dat ze in armoede leven.

Baby’s van jonge moeders hebben vaker dan gemiddeld een groeiachterstand. Daarnaast weten veel jonge moeders niet hoe ze hun kind goed moeten verzorgen en opvoeden.
* in vergelijking met moeders boven de 20

Afhankelijk
Voor jonge moeders die hun opleiding niet hebben afgemaakt, is het moeilijk om de arbeidsmarkt te betreden en een betaalde baan te vinden. Ze blijven financieel afhankelijk van hun (schoon)ouders en man.