Gender transformative WASH

Water, sanitatie en hygiëne (WASH) en gender zijn met elkaar verbonden. In veel lage- en middeninkomenslanden ligt de verantwoordelijkheid voor WASH-taken in het huishouden namelijk grotendeels bij meisjes en vrouwen. Toch worden meisjes en vrouwen vaak niet betrokken bij besluitvorming rondom WASH. Hierdoor sluiten WASH-voorzieningen en -diensten niet of slecht aan bij hun behoeften. Plan International hanteert daarom een gender transformative WASH-aanpak. We pleiten ervoor dat iedereen de kans krijgt om mee te praten over WASH. Zo zorgen we ervoor dat dat de behoeften van de gehele community meegenomen worden.

Gezondheidsproblemen en kindersterfte

Slechte WASH leidt tot grootschalige gezondheidsproblemen en sterfte. Wereldwijd hebben 2 miljard mensen nog altijd geen veilig drinkwater en 3,6 miljard mensen geen toegang tot een hygiënisch toilet. 2,3 miljard mensen hebben geen toegang tot faciliteiten waar ze hun handen kunnen wassen. En elke twee minuten sterft er een kind jonger dan vijf jaar aan diarree veroorzaakt door de afwezigheid van schoon drinkwater en goede hygiëne.

Meeste kennis bij meisjes en vrouwen

Vrouwen en meisjes zijn verantwoordelijk voor het halen van water, moeten de toiletten schoonhouden en zorgdragen voor de hygiëne van de kinderen. Hierdoor hebben vrouwen en meisjes veel kennis over welke WASH-voorzieningen en -diensten nodig zijn in hun omgeving. Zij leren kinderen wanneer je je handen moet wassen en weten wat de gevolgen zijn als dit niet gebeurt. De afwezigheid van goede WASH-voorzieningen raakt hen dus ook het hardst. Omdat zij de meeste huishoudelijke taken uitvoeren, maar ook omdat ze bij een gebrek aan voorzieningen niet naar school kunnen als ze ongesteld zijn. Toch worden zij nauwelijks betrokken bij de besluitvorming op het gebied van WASH.

Lees ook: Wereldwaterdag: Vrouwen zijn onmisbaar in beheer van schoon grondwater

Mascha Singeling, Senior WASH Programma Manager van Plan International in Nederland, vertelt hierover: “In de landen waar Plan International WASH-projecten uitvoert, is de taakverdeling tussen mannen en vrouwen nog erg traditioneel. Vrouwen en meisjes runnen het huishouden en mannen zorgen voor het inkomen en maken de beslissingen. Deze rolverdeling is voor beide partijen vaak geen bewuste keuze en ook lang niet door iedereen gewenst, maar sociale druk houdt dit in stand. We merken dat daardoor ook mannen en jongens vastzitten in rolpatronen waar ze zich niet altijd goed bij voelen.’’

In gesprek over de rolverdeling

Bij de gender transformative WASH-aanpak pleit Plan International ervoor dat de kennis van meisjes en vrouwen benut wordt. Schadelijke onderliggende gendernormen en stereotypen worden aangepakt zodat meisjes en vrouwen gelijkwaardig betrokken worden. Zo hebben de projecten de grootst mogelijke impact en zijn ze duurzamer. Daarnaast is het van belang dat er voldaan wordt aan de specifieke behoeften van meisjes en vrouwen, zoals maandverband en gescheiden wc’s. Om vrouwen en meisjes meer te kunnen betrekken bij beslissingen over WASH, moeten WASH taken in het huishouden anders verdeeld worden. Dit betekent dat mannen en jongens sommige taken over moeten nemen, zoals een deel van de zorg voor de kinderen.

Om dit te bereiken gaan we het gesprek aan met mannen, vrouwen, jongens en meisjes over de rolverdeling binnen huishoudens op het gebied van WASH. Huishoudens komen tot een nieuwe verdeling van taken en vrouwen mogen vaker meebeslissen over waar bijvoorbeeld het geld naartoe gaat. Op gemeenschapsniveau worden de beslissingen genomen in WASH-comités. Meisjes en vrouwen krijgen training over leiderschap en technische kennis. Zo hebben ze de kennis en het zelfvertrouwen om deel te nemen aan WASH-comités en zich uit te spreken.

Mannen en jongens betrekken

Het betrekken van jongens en mannen is cruciaal bij een gender transformative aanpak. Plan International deelt niet alleen informatie over menstruatie met meisjes en vrouwen, maar gaat ook in gesprek met jongens en mannen. En niet alleen meisjes, maar ook jongens leren op school hoe ze herbruikbaar maandverband kunnen maken. Daarnaast voeren we gesprekken met meisjes én jongens over bijvoorbeeld kindhuwelijken en het belang van onderwijs. Door de onderliggende normen en waarden die ongelijkheid in stand houden te bespreken, is de verandering die optreedt duurzamer. Een gender transformative aanpak van WASH draagt zo niet alleen bij aan betere WASH-faciliteiten en -diensten, maar verbetert ook de positie van meisjes en vrouwen.