“Zijn jullie gelukkiger nu?”

Eind 2016 ging onze nieuwe alliantie Yes I Do* van start. Daarmee willen we een einde maken aan kindhuwelijken, meisjesbesnijdenis en tienerzwangerschappen en meisjes zeggenschap geven over hun eigen lichaam. Mieke Vogels van het Ministerie van Buitenlandse Zaken bracht de drie kindhuwelijk allianties in Nederland samen. Begin juni reisden we af naar Malawi.

Erg goed nieuws: eerder dit jaar nam de regering van Malawi een wet aan waarin staat dat meisjes pas vanaf hun achttiende mogen trouwen. En overal waar we komen horen we toch wel veel tegenstanders van kindhuwelijken aan het woord; in Machinga spraken we leraren die duidelijk stelling nemen tegen kindhuwelijken, de imam die ons welkom heette en eindigde met “Halleluja!”, moeders die zich verenigen in moedergroepen. Fijn om te zien.

Nep goud

In Liwonde verzamelde iedereen zich op een groot plein onder de bomen aan de rand van het dorp. Jongeren voerden er een theaterspel op. Een jongeman omhangen met nep goud kwam na een paar jaar werken in Zuid-Afrika naar het dorp en zei tegen de moeder van een jong meisje dat hij haar dochter wilde huwen. De moeder voelde er wel wat voor; dan had ze een mond minder te voeden. Maar de broer van het meisje ging in verweer. Hij stal de show met zijn argumentatie waarom zij eerst naar school moet. Er werd veel gelachen en het viel me op hoe intens er wordt meegeleefd met de personages.

Nog indrukwekkender is het gesprek dat we voeren met een aantal jonge meisjes. Sommigen zijn nog maar een jaar of dertien, anderen iets ouder, en sommigen hebben hun baby bij zich. Allen waren na inmenging weer van hun veel oudere mannen gescheiden en gingen nu terug naar school. Ik vroeg hen: “Zijn jullie gelukkiger nu?” Ze schreeuwden vol overtuiging: “ja!”. Ze hadden hun vrijheid terug en waren ongelofelijk gemotiveerd om hun school af te maken. Ook de jongens in de jongerenclubs lieten van zich horen. Zij hadden een rol gekregen in hun gemeenschap en straalden trots en vastberadenheid uit.

Op kamp

Maar het meest indrukwekkend is uiteindelijk toch mijn ontmoeting met Joseph, onze lokale Plan-medewerker, die alles en iedereen kent en vol vuur over het programma vertelt. Op de lange weg naar Liwonde legt hij mij uit waarom dit project zo belangrijk is.

Want wat er nu gebeurt, in ieder geval in sommige gebieden van Malawi, is dat meisjes als ze beginnen te menstrueren – en soms zijn ze dan pas tien jaar oud – naar initiatiekampen worden gestuurd. Drie weken lang worden ze daar voorgelicht en ingewijd in de seksualiteit. Klinkt goed? Joseph vertelt vervolgens wat er dan precies op het programma staat. Niet hoe seksualiteit werkt, of de risico’s van onveilig vrijen of te jong bevallen. Het gaat erom dat meisjes leren een man te behagen. En dan komt het ergste, want de initiatierite eindigt er vaak mee dat een oudere man (als je tien of elf bent is een man al snel ouder) de meisjes vervolgens ook nog inwijdt. Met risico’s van HIV, Soa’s of zwangerschap tot gevolg…. Dit verhaal galmt nog lang na, ook bij thuiskomst in Nederland.

Voor deze, en duizenden andere meiden moeten en gaan we ons inzetten.

Monique van ’t Hek, directeur Plan Nederland

* Yes I Do is een alliantie van Plan Nederland met Amref Flying Doctors, CHOICE for Youth and Sexuality, Koninklijk Instituut voor de Tropen en Rutgers. Doel is, net als de andere twee kindhuwelijken allianties in Nederland Her Choice en More Than Brides, om het aantal tienerzwangerschappen en kindhuwelijken terug te brengen. Deze drie allianties hebben in Nederland gezamenlijk Girls Not Brides Nederland op gericht om zoveel mogelijk kennis te delen en gezamenlijk op te trekken bijvoorbeeld op het gebied van lobby en advocacy.