“We moeten ons blijven inzetten om seksuele uitbuiting van kinderen te voorkomen”

Een van de ingrijpende gevolgen van de coronacrisis is de wereldwijde toename van seksuele uitbuiting van kinderen. Zo’n twee miljoen kinderen zijn hier het slachtoffer van. Het Building Back Better-programma van de Down to Zero-alliantie heeft als doel om dit probleem aan te pakken. Plan International is een van de alliantieleden; Aude Diepenhorst (Child Protection Advisor) en Sanderijn van Beek (Programme Manager Child Protection) lichten de aanpak toe.

Na het eerste programma van de Down to Zero-alliantie, Down to Zero (2016-2020), volgde Voice for Change (2020-2021) en nu is het nieuwe programma Building Back Better (volledige naam: Building Back Better in times of COVID-19) van start gegaan. Ook dit programma heeft als doel om de seksuele uitbuiting van kinderen in twaalf landen in Azië en Latijns-Amerika terug te dringen. De focus ligt nu op de drastische gevolgen van corona. Aude Diepenhorst (programmabeheerder Azië) en Sanderijn van Beek (programmabeheerder Latijns-Amerika) zetten zich samen met de andere alliantieleden in om zoveel mogelijk te bereiken in het jaar dat het programma loopt.

Toename seksuele uitbuiting door coronacrisis

Aude: “We bouwen voort op de eerdere programma’s; we kijken wat daarbij goed werkte, zoals het versterken van informele procedures voor de bescherming van kinderen in gemeenschappen en het zorgen voor de actieve betrokkenheid van kinderen en jongeren zelf. Tijdens die programma’s hebben we veel bereikt en een netwerk opgebouwd. Daar hebben we nu ook weer veel aan. Door de coronacrisis zijn de problemen toegenomen, het heeft op vele fronten grote ellende veroorzaakt. Door diverse factoren is seksuele uitbuiting van kinderen toegenomen, terwijl het tegelijkertijd van de agenda verdwijnt (of dreigt te verdwijnen). Er gaat nu veel aandacht uit naar de bestrijding van corona en het beheersen van de impact die de maatregelen hebben gehad. In dit nieuwe programma hebben we gekeken naar deze nieuwe uitdagingen en daar richten we ons op.”

Flexibel zijn in je aanpak

Aude: “We inventariseren hoe het ervoor staat met diensten en middelen; wat hebben mensen nodig? Het is belangrijk dat het onderwerp op de agenda blijft staan en de aandacht krijgt die het nodig heeft. We werken ook met adaptive programming; zeker door corona moet je flexibel zijn. Onze partners hebben laten zien adequaat in te kunnen springen op de coronamaatregelen. Ze maken veel gebruik van online platforms om, ook tijdens crises, toch te blijven werken aan aandacht voor seksuele uitbuiting  van kinderen en het verbeteren van preventieve maatregelen. Dat is niet altijd makkelijk want internetverbindingen zijn soms wisselend van kwaliteit, de toegang tot apparatuur en een rustige omgeving is ook niet voor iedereen een feit en om dezelfde resultaten te bereiken online als tijdens een face to face meeting vraagt per context, onderwerp en doelgroep een andere aanpak.”

Grote uitdaging

Sanderijn: “Door corona waren heel veel diensten verstoord; huisbezoeken bij kwetsbare gezinnen konden niet meer plaatsvinden, hulpdiensten waren gedeeltelijk of niet meer fysiek te bereiken en de aandacht van lokale overheden ging uit naar mondkapjes, handgel en het handhaven van coronamaatregelen. We zagen dit vooral in Azië: daar waren de aantallen van seksuele uitbuiting van kinderen het hoogst. Veel mensen verloren door de crisis hun werk en hun inkomen waardoor de armoede toenam. Scholen waren gesloten, terwijl die ook een grote rol spelen bij het signaleren en melden van uitbuiting. De crisis had zoveel gevolgen, dat seksuele uitbuiting van kinderen uit beeld dreigde te raken. Dat is dus een enorme uitdaging. We bouwen in het programma op twee pilaren: de betrokkenheid van jongeren en het systeem om kinderen te beschermen. Om het systeem te versterken en duurzaam te maken is samenwerking met anderen essentieel en we richten ons hierbij op vier groepen: kinderen en jongeren, ouders en (invloedrijke) leden van gemeenschappen, overheid en politie, en de private sector zoals de toerismesector. Omdat er op zoveel verschillende lagen mensen betrokken zijn, maakt dit het programma behoorlijk complex.”

Bewustwording en trainingen

Aude: “We werken met jongeren, met ouders en andere gezinsleden die dicht om de kinderen heen staan. We informeren ze over het belang van toezicht en waakzaamheid bij kinderen, offline en online. Over de manieren waarop sociale media gebruikt worden om de seksuele uitbuiting van kinderen te faciliteren. Samen met kinderen, jongeren, ouders en soms bedrijven, maken we campagne- en informatiemateriaal. Op scholen worden standaardmodules opgenomen om kinderen te leren hoe je veilig online kunt zijn. Om het systeem goed te laten functioneren heb je iedereen nodig. Dienstverleners moeten hun werk ook goed kunnen doen, zodat zij kinderen en jongeren goede zorg kunnen bieden als ze het slachtoffer zijn of dreigen te worden van seksuele uitbuiting. Een nieuw element van het Building Back Better-programma is economische veerkracht. Geld verdienen is vaak een reden voor seksuele uitbuiting. Daarom inventariseren we welke gezinnen het meest kwetsbaar zijn en bieden we een alternatief: beroepsopleidingen, lifeskills- en financiële trainingen.”

“Je hebt iedereen nodig”

Sanderijn: “Zoals Aude al zei heb je echt iedereen nodig om het systeem te verbeteren; een heel web aan actoren. Lokale autoriteiten waar meldingen gedaan kunnen worden, hulpverleners die kunnen helpen bij traumaverwerking, de ouders, ze moeten er allemaal bij betrokken zijn om seksuele uitbuiting te voorkomen. Het is ook belangrijk om het onderwerp bespreekbaar te maken en het uit de taboesfeer te halen. Bovendien heb je bijvoorbeeld in Brazilië en in de Dominicaanse Republiek regelmatig te maken met genderstereotypering. Vaak is het een vicieuze cirkel of een herhaling van wat de ouders zelf hebben meegemaakt.”

Samen meer impact

Aude: “Seksuele uitbuiting is zoiets verschrikkelijks wat een kind kan overkomen, het heeft levenslange consequenties. Ik hoop dat we over een jaar mensen en systemen weer iets weerbaarder en krachtiger hebben kunnen maken met dit programma. En dat de opgedane kennis en ervaringen aanzetten tot  blijvende en steeds verdergaande waakzaamheid. Sanderijn: “We moeten ons blijven inzetten om seksuele uitbuiting van kinderen en jongeren te voorkomen en onder de aandacht te houden. Het is belangrijk om de stem van jongeren te laten horen, zowel van meisjes als jongens. Want laten we niet vergeten dat ook jongens het slachtoffer kunnen zijn. We hebben nog veel dingen op de agenda staan om aan te werken; lobbyen op regionaal en internationaal niveau, contact houden met de reisbranche etc. Hoe kunnen we nog meer samenwerken en kennis uitwisselen? Uiteindelijk heb je samen meer impact.”

Het doel van het Building Back Better-programma van de Down to Zero-alliantie is om de wereldwijde toename van seksuele uitbuiting van kinderen tijdens en na de coronacrisis aan te pakken. We willen meer dan 100.000 mensen en 1.000 organisaties ondersteunen in twaalf landen in Azië en Latijns-Amerika. We maken samen een vuist om beleid te veranderen en een duurzaam verschil te maken. De looptijd van het programma is een jaar (2021-2022) en de alliantie bestaat uit Plan International, Terre des Hommes, Defence for Children-ECPAT, Free a Girl en ICCO (onderdeel van Cordaid), ondersteund door het ministerie van Buitenlandse Zaken.