Voortaan echt een all-inclusive vakantie

Met als thema “Human Rights in Practice: Equality in Tourism” vond op donderdag 27 juni in de Social Impact Factory een Europees symposium plaats over duurzaam toerisme, georganiseerd door de Human Rights in Tourism Round Table. Duurzaamheidsexperts, reisorganisaties, ngo’s en belangstellenden wisselden kennis en ideeën uit over het verduurzamen van toeristische bestemmingen, vanuit een mensenrechtenperspectief. Plan International was te gast om partijen binnen het toerisme uit te dagen na te denken over de specifieke risico’s voor jonge vrouwen werkzaam in de sector. Twee workshopsessies leverden inspirerende inzichten op over hoe de situatie van jonge vrouwen in toerisme kan worden verbeterd.

Toerisme: een booming sector 

Wereldwijd blijft het aantal toeristen stijgen. We reizen er met z’n allen lustig op los. En we zoeken steeds vaker naar bijzondere, verre bestemmingen. Dat levert voor de toerist vaak mooie plaatjes op en unieke, authentieke, ervaringen en voor de plaatselijke bevolking betekent het werkgelegenheid en inkomsten. Velen willen ook iets terug doen voor het land waar ze te gast zijn. Een ideale win-win: verbeter de wereld, ga op vakantie.

De schaduwzijden

Tegelijkertijd zorgt de enorme groei in aantallen toeristen voor problemen. Een aantal daarvan is bekend: klimaatverandering, milieuvervuiling, waterschaarste en dierenmisbruik. De toerismesector is zich de laatste jaren steeds meer bewust geworden van deze nadelige effecten. Touroperators zijn verschillende initiatieven gestart om reizigers bewust te maken en bestemmingen te verduurzamen.

Maar op het gebied van sociale misstanden is er nog een wereld te winnen. Hoewel toerisme voor banen en inkomsten zorgt, profiteert lang nog niet iedereen daar evenveel van. Sterker nog, op veel reisbestemmingen zijn kinderen en vrouwen nog te vaak de dupe van slechte arbeidsomstandigheden, discriminatie en geweld.

Mensenrechten in toerisme

De internationale gemeenschap heeft, middels ILO-verdragen en conventies, de UN Guiding Principles on Business and Human Rights (UNGP) en de OESO-richtlijnen, een duidelijk omschreven pakket van normen en verantwoordelijkheden met betrekking tot maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) opgesteld. Van bedrijven wordt verwacht dat zij onderzoeken wat de mogelijke negatieve impact is van hun bedrijfsactiviteiten op mens en milieu. Als onderzoek (‘due diligence’) uitwijst dat het bedrijf direct of indirect bijdraagt aan risico’s op mensenrechtenschendingen dan is het bedrijf verantwoordelijk voor het nemen van gepaste maatregelen.

In lijn met deze internationale MVO-normen, vindt Plan International dat ook de reisbranche haar verantwoordelijkheid moet nemen. Touroperators zouden meer moeten doen om de nadelige effecten van toerisme op kinderen en vrouwen in kaart te brengen. Onderzoek naar mogelijke risico’s helpt bedrijven om de juiste maatregelen te nemen om de situatie van kinderen en vrouwen op reisbestemmingen te verbeteren.

Dit is geen voorbeeld van wéér een ethische verplichting voor toerisme-ondernemers. Genderdiscriminatie en misbruik aanpakken is namelijk ook commercieel verstandig. De businesscase voor touroperators is duidelijk: het is goed voor het imago, het zorgt voor meer tevreden klanten en het verhoogt de productiviteit van lokale vrouwelijke werknemers en ondernemers. Dit zien we al gebeuren in een aantal programma’s die Plan International samen met TUI is opgestart.

Samenwerken over de grenzen

Op het symposium van de Round Table in Human Rights in Tourism heeft Plan geïnteresseerde partijen in het toerisme uitgenodigd om echt werk te maken van gendergelijkheid en inclusieve ontwikkeling. Tijdens een praktische workshop werden door aanwezigen uit de sector risico’s en uitdagingen opgesomd die er zoal zijn ten aanzien van het versterken van de positie van vrouwen. Vrouwen hebben vaak de laagst betaalde banen; hebben ongelijke carrièrekansen en toegang tot onderwijs en training; zijn aanzienlijk ondervertegenwoordigd in leidinggevende functies; hebben een beperkte rol in begeleiding en excursies (in sommige culturen zijn zij zich niet bewust van de mogelijkheden voor dergelijke functies); het gebrek aan kinderopvang duwt vrouwen naar het laagste niveau binnen toeleveringsketens; het risico van gendergerelateerd geweld en seksuele intimidatie; het gebrek aan toegang tot vrijheid van vereniging; en het ontbreken van een klachtenmechanisme.

Aan de hand van een concrete casus van een lokale touroperator in Nepal, werd duidelijk dat toerismepartijen sociale misstanden effectief kunnen bestrijden als ze samenwerken. Aandacht voor gendergelijkheid behoort geïntegreerd te zijn in beleid, gedragscodes, monitoring en verbeterplannen bij zowel de touroperators als ook hun agenten en onderaannemers (denk aan hotels, excursies, restaurants, etc.). Daar waar bedrijven de kennis en capaciteit missen om dit goed te kunnen doen, is het verstandig om samen te werken met nationale en internationale organisaties die de lokale context goed kennen.

Uit de workshop kwam ook naar voren dat er geen “one-size-fits-all” oplossing is om gendergelijkheid te bereiken. Elke context, elke reisbestemming, kent haar eigen specifieke speelveld en dynamiek. Daarom is het verstandig om per bestemming te werken. Plan International gaat in de komende maanden in Nepal en Indonesië aan de slag met zogenaamde ‘co-creation labs’. Daarin worden betrokken private en publieke spelers in de toerismeketen uitgedaagd om creatieve en praktische oplossingen te vinden voor specifieke problemen als ongelijke lonen, geweld en uitbuiting van vrouwen, meisjes en jongens.

Reizen met positieve impact

Door beter te onderzoeken wat toerisme doet met de rechten en het welzijn van vrouwen en kinderen, kan de sector nu echt haar verantwoordelijkheid nemen voor het aanpakken van sociale misstanden. Gelukkig hoeven reisorganisaties dat niet alleen te doen; er zijn een hoop organisaties zoals Plan die daaraan kunnen en willen bijdragen.

Reizen met zo’n positieve impact is mogelijk als we ons er met z’n allen toe zetten en het onderwerp bespreekbaar maken op alle niveaus in de keten, van reiziger tot aan jonge vrouwen op bestemming. Een mooie inspirerende reis en een unieke ervaring, die ook nog eens bijdraagt aan het verbeteren van de arbeidskansen en omstandigheden van jonge vrouwen. Hoe mooi zou het zijn als een volgende vakantie echt all-inclusive is?

Interesse in de co-creation labs in Nepal en/of Indonesië? Neem dan contact op met Aude Diepenhorst van Plan International Nederland: aude.diepenhorst@planinternational.nl