Jong, vrouwelijk geluid bij de EU-Afrikatop
De politieke EU-Afrikatop op 17 en tot 18 februari werd overschaduwd door de crisis tussen Rusland en Oekraïne. Toch werden er concrete afspraken gemaakt, onder meer over coronavaccins. In aanloop naar deze topontmoeting pakten jongeren het podium. Hun boodschap? Jongeren verdienen een plek aan tafel én een gelijkwaardige stem! Politieke jongerenparticipatie staat centraal in ons vijfjarige programma She Leads en deze top was een uitgelezen kans om met jonge vrouwen dit statement kracht bij te zetten.
Een nieuw partnerschap, dat was de inzet voor de langverwachte EU-Afrikatop in Brussel (twee keer uitgesteld door corona). Voorafgaand aan het evenement werd jongeren en ngo’s uit Afrika en Europa een platform geboden om hun belangen voor het voetlicht te brengen. Dat gebeurde tijdens de speciale Jongerendag en de ngo-dag. Het proces daarheen verliep verre van vlekkeloos – het draaiboek veranderde voortdurend en deadlines voor het indienen van voorstellen waren erg krap – maar Plan International slaagde erin om een sessie te organiseren op Youth Day, de Jongerendag.
Jonge vrouwen aan het woord
Vanuit She Leads – een vijfjarig programma van Plan International, Defence for Children-ECPAT, FEMNET en Terre des Hommes in strategisch partnerschap met het ministerie van Buitenlandse Zaken – vroegen we aandacht voor het belang van ‘politieke participatie van jonge vrouwen voor intergenerationeel co-leiderschap’; een hele mondvol. Vanuit verschillende Afrikaanse landen gingen jonge vrouwen in gesprek met elkaar en met de Nederlandse ambassadeur voor onderwijs, werk en jongeren, Tijmen Rooseboom. Juan Rachael uit Zuid-Sudan merkte op dat als zij aanschuift bij een jongerengroep ze automatisch ‘de vrouw’ is. En als ze in een vrouwengroep discussieert dan is ze ‘de jongere’. Kortom, ze moet als jonge vrouw vaak extra hard opkomen voor haar positie, haar plek aan tafel. Farirai Gumbonzvanda uit Zimbabwe krijgt geregeld naar haar hoofd geslingerd waarom ze toch wil deelnemen aan ‘dit spel voor mannen’? ‘Gesprekken als deze, met de jongeren zelf, zouden de norm moeten zijn’, reageert Rooseboom, die veel meer integratie bepleit van jongeren in besluitvorming in plaats van via een parallel spoor.
Een nieuw geluid
Waarom jongerenparticipatie zo’n belangrijk thema is, wordt snel duidelijk bij een blik op de bevolkingsopbouw van verschillende landen in Afrika. Sahelland Niger – vaak genoemd in deze context – heeft een extreem jonge bevolking; ruim de helft is achttien jaar of jonger. Internet heeft gezorgd voor nieuw bewustzijn, jongeren zijn mondiger geworden. Ze pikken het niet langer dat veelal oude leiders de dienst blijven uitmaken en veel te weinig leveren in termen van goed onderwijs en gezondheidszorg, arbeidskansen.
Betekenisvolle participatie
Europees Commissaris Urpilainen voor Internationale Partnerschappen stelde dat jongeren het hart vormen van het EU-Afrika partnerschap voor de komende zeven jaar. Deze veelbelovende woorden roepen echter de vraag op waarom dit in slotverklaring dan onbenoemd bleef. In een bijlage bij de slotverklaring is weliswaar een aparte paragraaf opgenomen over jongeren maar onduidelijk is welke afspraken precies zijn gemaakt. Voor Plan International en vele anderen staat als een paal boven water dat jonge stemmen gehoord moeten worden en wel op zo’n manier dat zij daadwerkelijk worden betrokken bij besluitvorming. Zogeheten ‘betekenisvolle participatie’ van jongeren vraagt om duidelijke structuren die de rol van jongeren in besluitvormingsprocessen verankert. Dit moet verder gaan dan slechts het faciliteren van ‘consultaties’ en vraagt het liefst om jongerenmainstreaming.
De regeringsleiders beloofden in Brussel om de gemaakte afspraken ook echt na te komen. Zo moeten EU-lidstaten 450 miljoen vaccins doneren aan Afrika. Er is 425 miljoen euro beschikbaar gesteld voor distributie van vaccins en andere facilitaire randvoorwaarden. Er is gesproken over een zeer omvangrijk investeringspakket van 150 miljard euro, voor onderwijs en zorg, over leningen. In de praktijk betekent dit dat er periodiek ontmoetingen zullen nodig zijn om de voortgang te bespreken. Deze follow-ups bieden tevens nieuwe kansen voor jongeren om hun plek te claimen, hun stem te laten horen en uiteindelijk: om mee te beslissen.
