Monique van ’t Hek in VROUW, het magazine van De Telegraaf: “Geef meisjes gelijke kansen”

Monique van ’t Hek, directeur van Plan International Nederland, gaf op 27 oktober jl. een interview aan VROUW, het magazine van De Telegraaf. Ze licht hierin toe waarom ze zo graag werkt voor Plan International Nederland en waarom de focus op meisjes zo belangrijk is. Ook geeft ze voorbeelden van behaalde resultaten en vertelt ze over schokkende gewoontes die helaas nog bestaan en enorm schadelijk zijn voor meisjes.

Ze is ambitieus, gedreven en strijdlustig. Voor Monique van ’t Hek, sinds 2011 directeur van Plan International Nederland, is de wereldwijde achterstand van meisjes een van haar grootste drijfveren. “Als meisjes dezelfde kansen als jongens krijgen, is dat een boost voor de hele samenleving – mannen én vrouwen – en alle generaties die volgen.”

Je was tweemaal eerder in je carrière werkzaam voor Plan International Nederland. Waarom keerde je terug?

“Dit is inderdaad mijn derde keer bij Plan. Mijn Circle of Life, noem ik het. Tijdens het laatste jaar van mijn studie Culturele Antropologie mocht ik voor Plan onderzoek doen in een afgelegen gebied in Colombia. Binnen drie weken wist ik dat dit het werk was dat ik de rest van mijn leven wilde doen: een bijdrage leveren aan betere levensomstandigheden voor kinderen.
Na mijn afstuderen werkte ik jarenlang als field director voor Plan in Colombia. Later gaf ik leiding aan verschillende organisaties in Latijns-Amerika, maar in 1999 belandde ik weer voor drie jaar bij Plan in Nederland. Daarna ging ik aan de slag als consultant en interim-manager voor non-profit organisaties, totdat deze functie me ter ore kwam. Ik twijfelde: ga ik nog een keer terug naar Plan? De bijzondere focus op meisjes was voor mij de doorslaggevende factor.”

Vanwaar die focus op meisjes? Jongens zijn toch net zo belangrijk?

“Absoluut, maar als je in meisjes investeert, is dat de snelste en duurzaamste winst die je kunt boeken. In al die jaren heb ik gezien hoe meisjes in ontwikkelingslanden nog steeds structureel worden achtergesteld. De jongens mogen naar school en krijgen te eten. Meisjes tellen minder mee, krijgen minder te eten en stoppen met school als ze worden uitgehuwelijkt en zwanger raken.
En dat terwijl juist vrouwen de sleutel in handen hebben om armoede uit te bannen. Als zij hun school afmaken, kunnen ze een baan krijgen. Het blijkt dat vrouwen in ontwikkelingslanden ruim 70% van hun inkomen in hun gezin en de gemeenschap investeren, terwijl dat bij mannen maar zo’n 35% is. Investeer je in meisjes, dan werkt dat dus als een olievlek: als een meisje een opleiding afmaakt en een baan krijgt, dan zorgt ze dat haar kinderen – jongens én meisjes – ook allemaal naar school gaan. Alle volgende generaties hebben daar profijt van. The Smartest Investment, noemen wij dat.”

Lees meer over investeren in meisjes

Hoe helpt Plan International Nederland om de positie van meisjes in ontwikkelingslanden te verbeteren?

“Door samen te werken met lokale leiders die in de regio zijn geboren en getogen. Vroeger richtten we ons vooral op de ‘hardware’, zoals de bouw van scholen of waterputten. Maar wat heb je aan een school als meisjes er alsnog niet naartoe gaan, of als er geen of slechte leerkrachten zijn, of als kinderen zich niet kunnen concentreren omdat ze niet hebben ontbeten? De focus ligt tegenwoordig dus meer op gedragsverandering. Door bewustzijn te scheppen dat het ook anders kan, dat meisjes niet achtergesteld hóeven te worden. Maar dat vergt een lange adem.
Vaak leven hun gemeenschappen geïsoleerd en is dit nu eenmaal hoe het er al eeuwen aan toegaat. Vergeet niet: ook in ons land hebben vrouwen pas sinds een paar decennia gelijke rechten. Wij hebben er ook 20 eeuwen over gedaan. De emancipatie nam pas een vogelvlucht toen vrouwen zélf in opstand kwamen. Verandering moet altijd van binnenuit komen, Daarom is voorlichting zo belangrijk.”

Kun je een voorbeeld noemen van behaalde successen?

“In heel wat landen zijn kind-huwelijken inmiddels bij wet verboden. Maar dat wil nog niet zeggen dat die wetten ook worden nageleefd. Gesjoemel met geboortecertificaten is helaas geen uitzondering. Meisjes worden op jonge leeftijd uitgehuwelijkt en raken zwanger, met alle gevolgen van dien. Plan werkt samen met overheden en lokale leiders om ervoor te zorgen dat de wet wordt gehandhaafd.
Vorig jaar was ik in Ethiopië, waar meisjes ondanks de wet toch op jonge leeftijd door hun ouders worden uitgehuwelijkt. Mede dankzij onze aanpak geldt daar nu het volgende protocol: als een meisje wordt uitgehuwelijkt en tevergeefs bij haar ouders protesteert, stapt ze naar de schooldirecteur. Die meldt het bij de lokale autoriteiten, die op hun beurt naar de ouders gaan en hen met de wet confronteren. Indien de ouders zeggen dat het meisje al 18 is, wordt er door de overheid desnoods een botscan in een ziekenhuis gemaakt om te bewijzen dat ze nog een kind is. De aanpak werkt, omdat er veel meer toezicht is.”

Zijn er ook nog frustraties, zaken je die je nog steeds shockeren?

“Meisjesbesnijdenis blijft iets heel naars. Een barbaarse gewoonte die niets met religie te maken heeft en helaas vooral in stand wordt gehouden door de oma’s van de meisjes die worden besneden. Zij denken dat de meisjes anders niet rein zijn en er geen man met hen wil trouwen. De fysieke gevolgen zijn vreselijk. Ongesteld zijn, naar de wc gaan, een zwangerschap, seks: alles is pijnlijk en traumatisch voor de meisjes, die soms al op 8-jarige leeftijd de bosjes worden ingesleurd om deze marteling te ondergaan. Ook hier geldt dat de gewoonte in stand wordt gehouden door sociale druk; ‘het hoort nu eenmaal zo.’
Een ander shockerend voorbeeld zijn de voorlichtingskampen over seksualiteit in het zuiden van Malawi, waar jongeren in de puberteit naartoe gaan. Dat lijkt een goede zaak, maar in de praktijk wordt meisjes daar geleerd hoe ze een man seksueel moeten behagen. Daarna worden ze ingewijd door oudere mannen. Niet alleen extreem traumatisch, maar deze meisjes lopen ook kans op soa’s, zwangerschappen en HIV/Aids. Tijdens mijn laatste bezoek had de president als signaal een van deze mannen gearresteerd, die laconiek had gereageerd met de woorden: ‘voor mij 1000 anderen’.
Een voorbeeld van hoe diep geworteld de ongelijkheid is. Er komt, mede dankzij de lobby en voorlichting van onze lokale medewerkers, zeker verandering op gang. Maar het vergt heel veel geduld.”

Malawi zet historische stap naar volledig uitbannen kindhuwelijken

Wat maakt dat juist dit jouw grote drijfveer is?

“Misschien omdat ik zelf uit een groot gezin met zes broers en één zus kom, die al ging studeren toen ik 10 jaar was. Dat ‘jongens tegen de meisjes-gevoel’ is eigenlijk altijd geweest. Ze beschermden me en stonden altijd voor me klaar, maar aan de andere kant moest ik niet zeuren en gewoon meedoen met de flinke discussies over sport en politiek. Ik ben dol op mijn broers, maar ik had wel altijd het gevoel dat ik mezelf moest bewijzen, dat ik niet voor ze wilde onderdoen. Gelukkig waren mijn ouders heel duidelijk: we kregen allemaal gelijke kansen en mochten allemaal studeren. Wie weet was het anders gelopen als ik die kansen niet had gekregen. Dat maakt dat ik me ervoor inzet dat álle meisjes die kans op onderwijs en financiële onafhankelijkheid krijgen.”

Onderwijs als wapen

Slachtoffers van een kindhuwelijk trouwen vaak met een wildvreemde oudere man van wie ze afhankelijk raken, krijgen te maken met huiselijk geweld en raken zwanger als hun lichaam daar nog niet klaar voor is. Onderwijs is belangrijk in de strijd tegen kindhuwelijken. Plan helpt meisjes op school te blijven, zorgt dat hun families een inkomen hebben, geeft voorlichting en lobbyt voor betere wetgeving en handhaving. Met het Yes I Do-programma strijdt Plan, samen met partners als Amref Flying Doctors, CHOICE en het KIT tegen kindhuwelijken, tienerzwangerschappen en meisjesbesnijdenis in Ethiopië, Kenia, Malawi, Mozambique, Zambia, Pakistan en Indonesië.

FACTS

• 1 op de 3 meisjes in ontwikkelingslanden trouwt als minderjarige
• 1 op de 9 kindbruiden is jonger dan 15 jaar
• Elke 2 seconden wordt ergens ter wereld een meisje uitgehuwelijkt
• 650 miljoen meisjes wereldwijd trouwden voor hun 18e
• Ruim 200 miljoen meisjes en vrouwen wereldwijd zijn slachtoffer van besnijdenis; 44 miljoen van deze slachtoffers zijn jonger dan 15 jaar
• Elke dag sterven 200 meisjes als gevolg van een tienerzwangerschap of bevalling
• Doodsoorzaak nummer 2 bij meisjes tussen de 15 en 19 jaar: complicaties tijdens een zwangerschap of bevalling.

Dagelijks worden miljoenen meisjes in ontwikkelingslanden achtergesteld, uitgebuit en gediscrimineerd. Alleen omdat zij meisjes zijn!

Wij hebben een paar belangrijke feiten over meisjes wereldwijd voor je op een rij gezet.