Aanpak seksuele uitbuiting van kinderen dreigt onder te sneeuwen

Dit artikel verscheen op 21 mei 2022 in de Volkskrant Magazine.

Nu het einde van de pandemie na ruim twee jaar eindelijk in zicht lijkt, wordt de wereld geteisterd door verschillende andere crises. Wereldwijd zijn nog altijd een tot twee miljoen kinderen slachtoffer van seksuele uitbuiting. Een probleem dat lijkt onder te sneeuwen. En dat, terwijl kinderen door de coronacrisis nog kwetsbaarder zijn geworden. Het systeem dat ze moet beschermen heeft een enorme klap gehad, mede doordat scholen tijdens lockdowns gesloten waren. De gevolgen worden steeds verder zichtbaar.

De Down to Zero-alliantie pakt seksuele uitbuiting van kinderen in twaalf landen in Latijns-Amerika en Azië aan. Tijdens en juist ook in de nasleep van de pandemie. De aanpak van seksuele uitbuiting van kinderen, zoals uitbuiting op straat, in een bordeel of online voor een webcam, is complex. Het programma van Down to Zero legt de focus op de betrokkenheid van jongeren en het systeem om kinderen te beschermen.

Het vertrouwde netwerk van kinderen is weggevallen. Om ze te beschermen tegen seksuele uitbuiting is een brede aanpak nodig: Down to Zero ondersteunt kinderen, hun ouders en hun gemeenschap. De alliantie zet onder andere in op betrokkenheid van jongeren zelf als youth advocates en verenigt haar krachten in de lobby richting regionale, nationale en internationale overheden en het bedrijfsleven.

Betere kennis over seksuele uitbuiting

Zo worden bijvoorbeeld hulpverleners getraind in specifieke kennis en vaardigheden. “Die workshops zijn van cruciaal belang voor mensen die met kwetsbare kinderen werken, zodat ze hen de beste zorg kunnen geven”, vertelt Monique Demenint van Terre des Hommes. “Denk bijvoorbeeld aan hoe ze moeten omgaan met trauma’s van de kinderen, zoals hen niet steeds vragen om hun verhaal opnieuw te vertellen. Dat kan namelijk hun trauma triggeren.”

Het is belangrijk dat kinderen zelf ook op de hoogte zijn van hun rechten en dat ze hiervoor kunnen opkomen, voor zichzelf en voor elkaar. Daarom krijgen kinderen voorlichting over het herkennen van signalen van uitbuiting, kinderrechten en seksuele gezondheid. Ze leren bijvoorbeeld bij welke instanties ze terecht kunnen als ze slachtoffer zijn of risico lopen, zodat ze psychosociale, medische en juridische hulp kunnen krijgen.

Youth advocates aan het stuur

Een essentieel onderdeel van het programma zijn de jongeren die worden opgeleid tot youth advocates, zoals de 26-jarige Carlos uit de Dominicaanse Republiek. “Ik wil dat kinderen hun rechten kennen, dat ze weten dat niemand ze ongewenst mag aanraken of mishandelen.”

Carlos neemt een leidende rol in zijn gemeenschap op zich en is actief lid van het lokale netwerk van vrijwilligers dat zich inzet om kinderen en jongeren te informeren en beschermen. Hij komt met nieuwe ideeën en gebruikt de kennis uit de trainingen van Down to Zero. “Ik heb zoveel geleerd. Dat kan ik toepassen in gesprekken met de autoriteiten en doorgeven aan de jongeren die hier wonen.”

De kinderen in zijn omgeving lopen weg met Carlos. Als een mentor voert hij continu gesprekken met ze. “Ik vertel de kinderen alles over hun rechten en de gevaren van uitbuiting. Soms kunnen ze er thuis niet over praten, omdat het een taboe is – dan komen ze naar mij toe.” Preventie is essentieel om seksuele uitbuiting van kinderen te stoppen. Dat begint bij kinderen want zij zijn een belangrijke schakel in het doorgeven van informatie. Carlos gaat nu zelf trainingen geven aan kinderen en jongeren op scholen. “Het is belangrijk dat iedereen hier meer over leert, zodat ze voor zichzelf op kunnen komen.”

Down to Zero

Down to Zero is een samenwerking van Terre des Hommes, Plan International, Defence for Children-ECPAT, Free a Girl en ICCO (part of Cordaid) en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Down to Zero heeft tot doel kinderen en jongeren te beschermen tegen het risico van seksuele uitbuiting in twaalf landen in Azië (India, Bangladesh, Nepal, Indonesië, Filippijnen, Thailand) en in Latijns-Amerika (Bolivia, Colombia, Peru, Nicaragua, Brazilië, Dominicaanse Republiek). De alliantie stelt kinderen en jongeren in staat zelf op te komen voor hun rechten en helpt gemeenschappen hun kinderen te beschermen tegen seksuele uitbuiting. Ook stimuleren we beter overheidsbeleid en werken we samen met het bedrijfsleven, zoals de reis- en toerisme industrie.